Προοδευτικός. Μια λέξη που στο συλλογικό ασυνείδητο έχει θετικό πρόσημο. Μια λέξη που ειδικά στη χώρα μας, όμως, «κανιβαλίζεται» συνεχώς. Ιδίως όταν εκφέρεται από χείλη πολιτικών και ειδικότερα όταν επιχειρεί να προσδιορίσει τον τρόπο διακυβέρνησης μιας χώρας.
Ποια, όμως, θα μπορούσε να είναι μια προοδευτική πρόταση στην Ελλάδα του 2021; Κατά τη γνώμη μας εκείνη που θα έδινε απαντήσεις σε προβλήματα του παρόντος και θα προσέδιδε ελπίδα για το μέλλον.
Προοδευτική πρόταση είναι να δώσουμε άμεση και ρηξικέλευθη λύση στο πρόβλημα της υπερχρέωσης των νοικοκυριών και όχι να ψηφίζουμε διαρκώς στη βουλή μέτρα που διευκολύνουν εισπρακτικές εταιρίες και τη βίαιη ρευστοποίηση των πάντων. Μια οριζόντια νομοθετική παρέμβαση θα ήταν λύση: τα νοικοκυριά να πληρώνουν ως δόση το 30% των μηνιαίων εισοδημάτων τους για να επιτύχουν την εξαίρεση από τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας τους. Τυχόν οφειλή μεγαλύτερη της περιουσίας τους θα διαγράφεται άμεσα. Άλλωστε, ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος… Για ποιο λόγο να τους κρατάμε δέσμιους των χρεών τους; Το ζητούμενο είναι να αναπνεύσουν άπαντες, να αποκτήσουν κουλτούρα πληρωμών και να μην επιταθεί το κοινωνικό πρόβλημα. Αντίστοιχη ρύθμιση θα μπορούσε να υπάρξει για τις επιχειρήσεις με κριτήριο τον καθαρό τζίρο τους.
Προοδευτική πρόταση είναι να ζητούμε, επιτέλους, οι τράπεζες να στηρίξουν την πραγματική οικονομία. Είναι παράδοξο να ζητούν κρατικές εγγυήσεις για να δώσουν δάνεια. Μόνοι τους στα κέρδη, μαζί στο ρίσκο. Τότε γιατί να μην υπάρξει ένας κρατικός τραπεζικός πυλώνας; Εκεί που δεν λειτουργεί η αγορά απαιτείται κρατική παρέμβαση. Και αυτή δεν γίνεται με ευχολόγια, αλλά με τη δημιουργία αντίστοιχων οργανισμών.
Προοδευτικό είναι να επιθυμούμε οι βουλευτές να πάψουν να είναι απλά χειροκροτητές. Επιτέλους, πρέπει να υπάρξει διάκριση εξουσιών σε τούτη τη χώρα και ιδίως να χωριστούν τα σιαμαία της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας. Σήμερα νομοθετούν οι υπάλληλοι των υπουργείων, ενώ μέχρι πρόσφατα οι τροϊκανοί. Πάντως όχι το κοινοβούλιο.
Προοδευτικό είναι να ελέγχουμεκάθε είδους αυθαιρεσία. Κρατική και ιδιωτική. Τον εφοριακό που ερμηνεύει όπως θέλει το νόμο και τη λογιστική επιστήμη, τον τραπεζίτη που καταληστεύει την τράπεζά του, τον αστυνόμο που βιαιοπραγεί, το δικαστή που αυθαιρετεί, το διοικητή οργανισμού που κατασπαταλά τους πόρους του, το γιατρό που αδιαφορεί για τον ασθενή του, το δικηγόρο που δεν προστατεύει τα συμφέροντα του εντολέα του κλπ. Αντιθέτως, διαρκώς θεσμοθετούμε «ασυλίες». Επαγγελματικές ελίτ που δεν μπορούμε να αγγίξουμε για πράξεις και παραλείψεις τους. Και τούτο με τη βούλα του νόμου! Επιτέλους, πρέπει να υιοθετήσουμε μορφές δημόσιου ελέγχου και ατομικής λογοδοσίας.
Προοδευτικό είναι να μην επιδοτούμε την ανεργία αλλά την εργασία. Αντιθέτως, οι πολιτικοί μας διαγκωνίζονται στη θέσπιση επιδομάτων, ιδίως στους χαλεπούς καιρούς της πανδημίας. Αποτέλεσμα; Να παρατηρείται η παγκόσμια παραδοξότητα να έχουμε την υψηλότερη ανεργία των νέων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (υπερβαίνει το 38%), αλλά την ίδια ώρα να μην βρίσκονται νέοι να προσληφθούν στα ξενοδοχεία, στα αεροδρόμια, στην μεταποίηση, αλλά ούτε και στο λιανικό εμπόριο! Γιατί να δουλέψει κάποιος όταν τα ποικίλα επιδόματα φθάνουν το βασικό μισθό; Και γιατί να δουλέψει όταν δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός να διακόπτει τη χορήγηση επιδομάτων σε όσους αρνούνται να εργαστούν, μολονότι τους προσφέρεται θέση εργασίας;
Προοδευτικό είναι να σταματήσουμε να γεμίζουμε τη χώρα με πανεπιστήμια και κέντρα κατάρτισης (δημόσια και ιδιωτικά) με αντικείμενο σπουδών πουουδόλως σχετίζεται με τις κοινωνικές ανάγκες και την αγορά εργασίας. Σήμερα το 72% των εργοδοτών δεν βρίσκουν προσωπικό ανάλογο των απαιτήσεών τους. Λείπει η εξειδίκευση και κυρίως απουσιάζει η σύγχρονη τεχνική εκπαίδευση.
Προοδευτικό είναι να μην επιτρέπουμε τη συγκέντρωση ισχύος. Η Δημοκρατία υπονομεύεται όταν τα ίδια πρόσωπα συναλλάσσονται με το Δημόσιο, ελέγχουν τα μέσα ενημέρωσης και έχουν δεσπόζουσα θέση στο επιχειρείν. Δεν μπορείς να απαγορεύσεις την οικονομική μεγέθυνση. Αντιθέτως πρέπει να την επιδιώκεις. Ωστόσο, είναι άλλο πράγμα η μεγέθυνση και έτερο η κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης.
Προοδευτικό είναι να επιζητούμε μια σύγχρονη και «δίκαιη» Δικαιοσύνη. Τούτο δεν προϋποθέτει μόνον ταχύτητα στην έκδοση αποφάσεων αλλά κυρίως ορθές αποφάσεις. «Γρήγορα ναι, πρόχειρα όχι». Και δυστυχώς στον τομέα αυτό, κανένας ποιοτικός έλεγχος δεν γίνεται ούτε προβλέπεται να γίνει.
Προοδευτικό είναι να επιδιώξουμε την αποσυγκέντρωση της εξουσίας, μεταφέροντας όχι μόνον αρμοδιότητες αλλά και πόρους στην τοπική αυτοδιοίκηση, στα επιμελητήρια, στα πανεπιστήμια κλπ. Σε τούτη τη χώρα καταργήσαμε τη βασιλεία όχι τα βασίλεια.
Προοδευτικό είναι να εξυγιάνουμε τους συνεταιρισμούς αυτής της χώρας, οι οποίοι έχουν σημαντική περιουσία που παραμένει αναξιοποίητη. Ιδίως στον πρωτογενή τομέα μπορεί να υπάρξει συνεργασία ιδιωτών και συνεταιριστών με αμοιβαίο όφελος. Το θεσμικό πλαίσιο παραμένει φοβικό. Περισσότερο, ίσως, από όσο φοβούνται οι συνεταιριστές την ιδιωτική πρωτοβουλία.
Προοδευτικό είναι να θεσπίσουμε αξιοκρατικούς μηχανισμούς αξιολόγησης των πάντων. Να επιβραβεύουμε την ευδόκιμη υπηρεσία, τη βελτίωση και επιμόρφωση, τη συνέπεια. Όχι τη νωχελικότητα και τον ωχαδερφισμό.
Προοδευτικό είναι να είμαστε Προμηθείς και όχι Επιμηθείς. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα από τη ζώσα πραγματικότητα είναι η αντιμετώπιση της πανδημικής κρίσης και της επιγενόμενης ενεργειακής. Δεν μπορεί μια κυβέρνηση, παραδομένη σε φιλελεύθερες δοξασίες, να επιτρέπει τα κρούσματα κορωνοϊού να φθάνουν τα 10.000 ημερησίως και να γεμίζουν οι μονάδες εντατικής θεραπείας, δίχως να λαμβάνει λυσιτελή μέτρα. Πρώτον διότι έχει ευθύνη έναντι του κάθε απλού πολίτη που θα απαιτηθεί να νοσηλευθεί για οποιοδήποτε άλλο λόγο (ατύχημα κλπ) να του παράσχει την απαιτούμενη υγειονομική φροντίδα. Δεύτερον διότι έχει και ευθύνη έναντι των ανορθολογιστών. Δεν μπορεί να ενθαρρύνει, εν τοις πράγμασι, τη διαδικασία της φυσικής επιλογής. Είναι κυβέρνηση όλων των Ελλήνων. Ούτε μπορεί να υιοθετεί την παραδοξότητα (να απαγορεύεται να εισέλθει ένας ανεμβολίαστος σε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος (ορθώς) αλλά να μπορεί να εξυπηρετεί τους εισερχόμενος ένας ανεμβολίαστος υπάλληλος (παραδόξως).
Παράδειγμα δεύτερο: την εκρηκτική αύξηση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος, οι επαΐοντες τη γνώριζαν από τον Ιούνιο. Θα μπορούσαν αντί να μοιράζουν ετεροχρονισμένα γλίσχρα επιδόματα (πόσο τους γοητεύει πια αυτή η λέξη;) να έδιναν κίνητρα στις επιχειρήσεις ηλεκτρισμού να χρηματοδοτούν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ στις οροφές των πολυκατοικιών και στις στέγες των μονοκατοικιών. Στην ουσία, ο κάθε πολίτης θα γινόταν παραγωγός ρεύματος, το οποίο θα είχε προαγοράσει η επιχείρηση ηλεκτρισμού – μέσω της πρότερης χρηματοδότησης - περιορίζοντας στο έπακρο το κόστος των νοικοκυριών. Άλλωστε, η πράσινη ανάπτυξη δεν μπορεί να επιφέρει μέρισμα μόνον για τους ήδη ισχυρούς.
Προοδευτικό είναι να αποκτήσουμε κόμματα εξωστρεφή, ζωντανά, με συλλογικές διαδικασίες και αρχές. Πολιτικούς οργανισμούς που κοιτάζουν το αύριο και όχι το χθες. Που δεν προσκυνούν «σώβρακα και φανέλες» ούτε θυμιατίζουν το εικονοστάσι της ονοματολογίας. Κόμματα που αντιλαμβάνονται ότι οι σημερινοί ψηφοφόροι δεν δημιουργούν δεσμούς μακράς διάρκειας με αυτά, όπως έκαναν παλιότερα οι παππούδες και οι πατεράδες τους.
Προοδευτικό είναι να καταλάβουμε ότι στις πρόσφατες εκλογές συμμετείχαν 1.803.724 λιγότεροι ψηφοφόροι σε σχέση με το 2004 και να πείσουμε τους 1.300.000 περίπου ψηφοφόρους που από το 2009 μέχρι σήμερα συνειδητά απέχουν από τις εκλογές ότι κάτι καλύτερο μπορεί και πρέπει να συμβεί. Τόσο για τους ίδιους όσο και για τη χώρα…
