Ομιλήτρια στο 1ο Bαλκανικό Φόρουμ Ενέργειας το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Κοζάνη 23 με 25 Μαΐου ήταν η Ημαθίωτισσα Γεωπόνος MScκα Λίνα Τουπεκτσή. Ανάμεσα σε εκλεκτούς προσκεκλημένους στο πάνελ Βιοοικονομίας και Κυκλικής Οικονομίας η κα Τουπεκτσή ανέπτυξε το θέμα της Κυκλικής Γεωργίας στον πρωτογενή τομέα.
Τα τελευταία 50 χρόνια η Ευρωπαϊκή Αγροτική Πολιτική επικεντρώθηκε στην αποτελεσματική παραγωγή όσο το δυνατόν περισσότερων τροφίμων σε χαμηλές τιμές καλύπτοντας ένα σταθερό εισόδημα στον παραγωγό. Ο παραπάνω προσανατολισμός δεν αποτελεί όμως εγγύηση για το μέλλον της γεωργίας. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται και η ζήτηση για τρόφιμα, ενέργεια και νερό πολλαπλασιάζεται, οι φυσικοί πόροι που είναι πεπερασμένοι, αδυνατούν να ανταποκριθούν σε αυτήν την αυξανόμενη ζήτηση. Η αποτελεσματική παραγωγή παραμένει απαραίτητη προϋπόθεση όπως και η ανάγκη για ασφαλή, προσιτά και υγιεινά τρόφιμα, όμως είναι η ώρα να προχωρήσουμε σε μια πραγματικά βιώσιμη γεωργία.
Στο σημερινό μοντέλο της γραμμικής οικονομίας, οι πόροι ρέουν προς μια κατεύθυνση από την εξόρυξή τους στους παραγωγούς, τον καταναλωτή και τελικά στηναπόρριψη τους. Περίπου 90 δις. τόνοι πρωτογενών πόρων εξορύσσονται και χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, με λιγότερο από το 10% να ανακυκλώνεται. Για να επιβραδυνθεί αυτή η εξάντληση των φυσικών πόρων και να μειωθεί η περιβαλλοντική ζημιά που προκαλείται, είναι αναγκαίο να επανεξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία τους καταναλώνει. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας μετατόπισης της οικονομίας του «take-make-waste» προς αυτή που εστιάζει στην επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.
Η κυκλική γεωργία στον αντίποδα εστιάζει στη χρήση ελάχιστων ποσοτήτων εξωτερικών εισροών, στο κλείσιμο των βρόχων θρεπτικών ουσιών, στην αναγέννηση των εδαφών και στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. Η κυκλική γεωργία μπορεί να μειώσει τις απαιτήσεις σε πόρους γεγονός που καθιστά δυνατή και τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών CO2.
Η μετάβαση στην κυκλική γεωργία απαιτεί μεγαλύτερη έμφαση στην μικροκαλλιέργεια, που θα βασίζεται σε βιολογικές, μικτές και αγροδασοκομικές πρακτικές.
Στην κυκλική γεωργία, όλα τα στάδια του συστήματος (καλλιέργεια, συγκομιδή, συσκευασία, μεταφορά, εμπορία και κατανάλωση) σχεδιάζονται με σκοπό την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Η ενσωμάτωση μικτής καλλιέργειας-κτηνοτροφίας και βιολογικής γεωργίας, ανακύκλωσης νερού και επαναχρησιμοποίησης λυμάτων, είναι βασικά συστατικά του συστήματος.
Η κυκλική γεωργία είναι στενά συνδεδεμένη με την έννοια της μικτής καλλιέργειας που μπορεί να συνεπάγεται μια μετάβαση από τη μονοκαλλιέργεια στην καλλιέργεια ενός συνόλου αλληλεξαρτώμενων καλλιεργειών. Η ποικιλομορφία των καλλιεργειών συντελεί στη μείωση των εισροών, τη βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Ο συνδυασμός καλλιεργειών με την κτηνοτροφία προσφέρει πρόσθετες ευκαιρίες για την εμβάθυνση της κυκλικής γεωργίας. Η παροχή τοπικών ζωοτροφών και κοπριάς αντί για εισαγόμενων εισροών μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών CO2. Οι μικτές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις εξασφαλίζουν χαμηλότερο κόστος, είναι λιγότερο ευαίσθητες στις διακυμάνσεις της αγοράς και μειώνουν τα επίπεδα ρύπανσης από άζωτο.
Η βιολογική γεωργία, η αγροδασοκομία και η ανακύκλωση του νερού άρδευσης αποτελούν επίσης αναπόσπαστο μέρος της κυκλικής γεωργίας.
Εν κατακλείδι στόχος της κυκλικής γεωργίας είναι να καλλιεργήσουμε με τη φύση και όχι ενάντια σε αυτήν. Η εφαρμογή κυκλικών πρακτικών στον πρωτογενή τομέα θα είναι όμως βιώσιμη μόνο εάν ενταχθεί ως σημαντικό στοιχείο μιας στρατηγικής παράλληλα με άλλα εργαλεία που θα επηρεάσουν τη συνολική ζήτηση σε αστικό και εθνικό επίπεδο, όπως η μείωση της σπατάλης τροφίμων, οι αλλαγές στη διατροφή κλπ. Απαιτείται συνεπώς ένα ολοκληρωμένο σύνολο πολιτικών και δράσεων για την υιοθέτηση κυκλικών γεωργικών πρακτικών.
