Σε γνωστά έγγραφα του Τούρκικου ιεροδικείου της Βέροιας, το Ξηρολίβαδο μνημονεύεται πολλές φορές από το 1640. Το χωριό καταστράφηκε το 1795 από ληστές.
Ξαναζωντάνεψε γύρω στα 1840 όταν εγκαταστάθηκαν εδώ 100 περίπου οικογένειες από τα βλαχοχώρια των Γρεβενών.
Βρισκόμαστε στο όρος Βέρμιο, τόσο κοντά και τόσο μακριά! Ή φύση σήμερα μας χαρίζει απλόχερα την ομορφιά της. Πυκνή βλάστηση από βελανιδιές, πεύκα, σπάνια αγριολούλουδα καλύπτουν αυτή την ευλογημένη γη. Εδώ που οι εικόνες εναλλάσσονται, εδώ που η μονοτονία είναι άγνωστη.
Ο ανηφορικός φιδωτός δρόμος τελείωσε και μπροστά μας εμφανίζονται τα πρώτα σπίτια του χωριού. Κοιτάζω γύρω, μια ζωγραφιά, μια γοητεία.
Πρωινό Κυριακής και το Ξηρολίβαδο μας υποδέχεται πανέμορφο και ήρεμο. Είναι από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Ελλάδος, κτισμένο σε υψόμετρο 1205 μέτρων σε οροπέδιο του όρους Βέρμιου σε ένα γραφικό επίπεδο λιβάδι με συστάδα αιωνόβιων πεύκων ( μαύρη πεύκη) στο δυτικό άκρο. Πυκνά δάση από πανύψηλες οξιές και άλλα φυλλοβόλα οι γύρω βουνοπλαγιές.
Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν ντόπιοι Βεροιώτες από την γύρω περιοχή και είχαν ως αποστολή την φρούρηση και την ασφάλεια της βασιλικής οδού.
Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς πρωτοκτίστηκε το χωριό γιατί δεν σώθηκαν αρκετά γραπτά μνημεία, αφού το χωριό καταστράφηκε πολλές φορές από ληστές και πυρπολήσεις. Το 1795 καταστράφηκε από ληστές και οι κάτοικοι του σκορπίστηκαν σε άλλα μέρη.
Ξανακτίσθηκε μετά το 1805 και ήταν τσιφλίκι του περίφημου Αλή - Πασά των Ιωαννίνων. Οι κάτοικοι του συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής του ΄21 ο Γεώργιος ( Λιόλιος) Ξηρολειβαδιώτης, γαμπρός του Μάρκου Μπότσαρη, καθώς παντρεύτηκε την αδελφή του Δέσπω.
Πυρπολήθηκε πάλι το 1822 μετά την αποτυχία της επανάστασης της Νάουσας.
Το όνομα Ξηρολίβαδο διατήρησαν και οι βλαχόφωνοι κτηνοτρόφοι μετά την εγκατάσταση τους στο Βέρμιο, προερχόμενοι από τα βλαχοχώρια της Πίνδου. Μέχρι το 1912 παρέμεινε τσιφλίκι και οι κάτοικοι πλήρωναν ενοίκιο για την παραμονή των οικογενειών τους και των κοπαδιών τους.
Στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα το χωριό απετέλεσε καταφύγιο και ορμητήριο Ελληνικού αντάρτικου.
Σήμερα ο οικισμός έχει πολλές ωραίες κατοικίες και σφύζει από ζωή τους καλοκαιρινούς μήνες.
Το φως του ήλιου αποκαλύπτει το θαύμα της δημιουργίας, ορεινούς όγκους, απέραντα δάση και μια ομορφιά παραμυθένια τριγύρω.
Με τον σάκο στον ώμο και τα απαραίτητα η πορεία αρχίζει .
Τώρα οι αχτίδες του ήλιου πλέκονται με τα θροίσματα των φύλλων τα αρώματα των λουλουδιών τις δικές μας χαρούμενες φωνές.
Προχωράμε η ίδια αίσθηση η ίδια ελευθερία. Μπήκαμε στο πευκοδάσος, ένα αεράκι σαν ψίθυρος, μας κρατάει συντροφιά.
Κάθε ίχνος πολιτισμού σταματά εδώ. Το βουτηγμένο στην καταχνιά δάσος μας έχει συνεπάρει, η δροσιά του πρωινού μας ταξιδεύει.
Αφήσαμε τον δασικό δρόμο, τώρα οδοιπορούμε σε μονοπάτι ανηφορικό, σε πολλά σημεία της διαδρομής το γυμνό τοπίο διακόπτεται από επίπεδα μικρά λιβάδια.
Ψηλά δένδρα ορίζουν το μοναδικό δάσος που στεγάζει πλήθος από ζώα και πουλιά. Μετά από 2 ώρες πορείας φθάσαμε στην κορυφή.
Aπο εδώ ψηλά θέα απεριόριστη, γύρω μας οι άλλες βουνοκορφές και κάτω χαμηλά το Ξηρολίβαδο.
Καταπράσινα βουνά και λιβάδια όπου βόσκουν καφετί αγελάδες και γιδοπρόβατα.
Απέναντι τα Πιέρια όρη, δίπλα μας τα χιονοδρομικά του Σελίου, της Νάουσας και οι άλλες βουνοκορφές της Μακεδονίας μας.
Η καθαρότητα της ατμόσφαιρας, το πλούσιο οξυγόνο που κατακλύζει τα πνευμόνια μας και η θέα από ψηλά μας κρατάνε απορροφημένους στις σκέψεις μας ,δέσμιους του ρομαντισμού μας, η μέρα ηλιόλουστη.
Στιγμές απόλυτης ηρεμίας.
Τούτη την ώρα είμαστε μακριά από κάθε τι….. Η κατάβαση γίνεται μέσα από το πευκοδάσος από άλλη διαδρομή.
Πήραμε το μονοπάτι της επιστροφής.
Χρώματα και ήχοι κάθε φορά και με άλλο ρυθμό ξεπηδούν από την πληθωρική φύση αυτού του τόπου και μας επηρεάζουν διαφορετικά κάθε στιγμή τη διάθεση.
Το μονοπάτι φιδοσέρνεται σε πυκνή φυλλωσιά, κωνοφόρα, πεύκα και οξιές.
Η πυκνή βλάστηση και το κατηφορικό σημείο του βουνού καταπονεί λίγο περισσότερο τα πόδια μας, ο αγέρας ανάλαφρος η αύρα της φύσης δροσιστική.. Πετροπέρδικες πετούν τρομαγμένες από το δικό μας θόρυβο.
Συνεχίζουμε με μόνη συντροφιά τους ήχους του δάσους.
Αφήσαμε πίσω μας το μυστήριο του βουνού, είναι η εικόνα που ξεκουράζει και γλυκαίνει το μυαλό μας.
Η περιπλάνηση μας σήμερα στις πλαγιές του Βερμίου μας οδήγησαν πίσω στο χρόνο, στην εποχή που το Ξηρολίβαδο ήταν σταυροδρόμι καραβανιών.
Για τους Ορειβάτες Βέροιας
Τσιαμούρας Νικόλαος
