Δευτέρα, Νοέμβριος 25, 2024
Follow Us
Τρίτη, 14 Σεπτεμβρίου 2021 21:25

Κέντρο Βιομηχανικής Κληρονομιάς Νάουσας - ΕΡΙΑ (φωτό+vid)

Το συγκρότημα ΕΡΙΑ του Δήμου Ηρωικής Πόλης Νάουσας, στεγάζει το Κέντρο Βιομηχανικής Κληρονομιάς και τη μόνιμη έκθεση «Ιστορίας Νήματα.

Η βιομηχανία της κλωστοϋφαντουργίας στη Νάουσα».

Το πρώην βιομηχανικό συγκρότημα της εταιρείας ΕΡΙΑ και μετέπειτα τμήμα της γνωστής «ΒΕΤΛΑΝΣ», βρίσκεται στο απώτερο ανατολικό άκρο της Αράπιτσας, πάνω στη νότια όχθη του ποταμού, σε άμεση σχέση με τον Πολυχώρο Πολιτισμού Χρήστος Λαναράς, το Γενικό Νοσοκομείο και το Δημοτικό Πάρκο της πόλης, στο κομβικό σημείο του δικτύου των διαδρομών γνωριμίας με τη βιομηχανική κληρονομιά της Νάουσας. Οι εγκαταστάσεις του αγοράστηκαν και δωρήθηκαν στον Δήμο Νάουσας το 2000 από τον Χρήστο Λαναρά.

Αρχικά, στεγαζόταν το εργοστάσιο της ομόρρυθμης εταιρείας «Χατζηλάζαρος, Αγγελάκης & Σία» η οποία συστάθηκε το 1907 με πρωτοβουλία του Αθανασίου Μακρή που διετέλεσε γενικός διευθυντής του εργοστασίου. Αρχικοί εταίροι ήταν άνδρες με σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα στη Θεσσαλονίκη, ο Περικλής Χατζηλάζαρος, ο Δημοσθένης Αγγελάκης, ο Κωσταντίνος Χονδροδήμος και τα αδέρφια Ιωάννης και Κωνσταντίνος Λαμνίδης στο οικόπεδο των οποίων κτίστηκε και το εργοστάσιο.

Το 1922 η εταιρεία διαλύθηκε και αντικαταστάθηκε από την ΕΡΙΑ, Νέα Ανώνυμος Ελληνική Υφαντουργική Εταιρεία Ναούσης. Η ακμή που γνώρισε η επιχείρηση οφειλόταν κατά μεγάλο ποσοστό στο γεγονός ότι από την αρχή της λειτουργίας της παρήγαγε χακί ύφασμα για τον οθωμανικό και στη συνέχεια για τον ελληνικό στρατό.

Ωστόσο, το 1926 ξεκίνησε η πτώση της εταιρείας με αποτέλεσμα τον Ιούνιο του 1933 η τότε διοίκησηνα αναγκαστείνα διακόψει της λειτουργία του εργοστασίου και να το υπενοικιάσει σε τρίτους.

Τον Μάρτιο του 1938 η εταιρεία διέκοψε οριστικά τις εργασίες της και απέλυσε το σύνολο του προσωπικού της. Από το 1938 μέχρι και το τέλος του πολέμου το εργοστάσιο παρέμεινε κλειστό, ενώ κατά τον Εμφύλιο το 1949, οι μονάδες του καταστράφηκαν.

Παρότι μεταπολεμικά κάποιοι από τους μετόχους προσπάθησαν να επαναλειτουργήσουν το εργοστάσιο με την ενίσχυση και του Σχεδίου Μάρσαλ,το 1960 η εταιρεία εξαγοράστηκε από την ΒΕΤΛΑΝΣ ΝΑΟΥΣΑ Α.Ε. των Γρηγόρη και Γιάννη Λαναρά και Πέτρου Καράτζια.

Από τότε και σχεδόν για τρεις δεκαετίες το εργοστάσιο της ΒΕΤΛΑΝΣ παρήγαγε τις περίφημες κουβέρτες «Βέτλανς Νάουσα», με το κτίριο του πρώην ΕΡΙΑ να αποτελεί τα βαφεία της επιχείρησης.

Το κτίριο του εργοστασίου της Εταιρείας  Χατζηλάζαρος, Αγγελάκης & Σία σχεδίασε ο Ξενοφώντας Παιονίδης, ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες του νεοκλασικισμού με πλούσιο έργο στη Θεσσαλονίκη. Τα θεμέλια μπήκαν το 1908.

Το κτίριο του εργοστασίου, παρέπεμπε σε αντίστοιχα βιομηχανικά κτίρια της Ευρώπης, καθώς και της Ερμούπολης, του Πειραιά, της Αθήνας και της Έδεσσας.

Σήμερα από το αρχικό εργοστάσιο σώζονται μόνο οι λίθινοι περιμετρικοί τοίχοι οι οποίοι εντάχθηκαν λειτουργικά στο σύγχρονο κτίριο, το κτίριο του λεβητοστασίου με τον εξοπλισμό του και η μεγάλη καμινάδα. Τα δύο τελευταία έχουν κηρυχθεί διατηρητέα μνημεία.

Πολυμέσα