Η αιτία είναι ότι πίσω από τον χαρακτηρισμό «δωρεάν» κρύβονται ουσιαστικά δύο κατηγορίες παιχνιδιών: αυτά που προσφέρονται όντως χωρίς κανένα αντίτιμο και εκείνα που, μολονότι δεν χρειάζεται να πληρώσει κανείς για να τα «κατεβάσει», περιλαμβάνουν αγορές μέσα από την εφαρμογή (in app purchases), δηλαδή ζητούν χρήματα στην πορεία για να «ανοίξουν» καινούργιες πίστες ή να «ξεκλειδώσουν» διάφορα ψηφιακά «αξεσουάρ».
Περιπτώσεις σαν του Faruk Görün είναι λίγες, αν και όχι οι πιο ακραίες: το περασμένο καλοκαίρι, ο Βρετανός Lee Neale διαπίστωσε έντρομος ότι η ανήλικη κόρη του είχε ξοδέψει 4.000 ευρώ σε μόλις τέσσερα βιντεογκέιμ. Πάντως, αρκετά περισσότερα είναι τα κρούσματα με χρεώσεις μικρότερων ποσών. Μάλιστα, όπως λέει στην «Κ» ο κ. Γιώργος Μόσχος, βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ανάλογα περιστατικά έχουν αναφέρει στην ανεξάρτητη αρχή και Ελληνες γονείς. Περιστατικά που, σύμφωνα με την Κομισιόν και το ευρωπαϊκό δίκτυο συνεργασίας για την προστασία των καταναλωτών (CPC), αποδεικνύουν ότι δεν είναι αρκετές οι ασφαλιστικές δικλίδες που υπάρχουν σήμερα.
Γι’ αυτόν τον λόγο, οι ευρωπαϊκές αρχές θέλουν να βάλουν τάξη στο «χάος» των αγορών μέσα από παιδικά παιχνίδια. Ετσι, από τον περασμένο Φεβρουάριο ζήτησαν συγκεκριμένες βελτιώσεις από τις Apple και Google, δημιουργούς των δύο δημοφιλέστερων λειτουργικών για «έξυπνες» συσκευές. Οι βελτιώσεις έχουν να κάνουν με μια μεγάλη σειρά από θέματα, όπως ο χαρακτηρισμός αυτών των applications, οι προεπιλεγμένες ρυθμίσεις των smartphones και tablets, αλλά και η εύκολη επικοινωνία των καταναλωτών με τις εταιρείες λογισμικού.
Τα πρώτα χειροπιαστά αποτελέσματα ήρθαν από την Google, αφού, όπως ανακοίνωσε η Κομισιόν πριν από λίγες ημέρες, μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου η αμερικανική εταιρεία θα προχωρήσει σε αλλαγές που πληρούν τα παραπάνω κριτήρια. Από τότε, στο online κατάστημά της θα σταματήσουν να ονομάζονται δωρεάν τα παιχνίδια που περιλαμβάνουν αγορές, ακόμη κι αν «κατεβαίνουν» χωρίς αντίτιμο, ενώ για κάθε τέτοιο βιντεογκέιμ θα αναφέρεται και το ποσό στο οποίο κυμαίνεται το πραγματικό του κόστος. Επίσης, μόλις ο χρήστης ψωνίσει για πρώτη αγορά από τη συσκευή του μια νέα εφαρμογή ή έξτρα υλικό, θα εμφανίζεται ένα «παράθυρο» από το οποίο θα ρυθμίζει κατά πόσο θα προστατεύονται οι επόμενες αγορές του.

Συνθηματικό
Επομένως, θα μπορεί να επιλέξει αν θα καταχωρίζει το συνθηματικό του σε κάθε επόμενη αγορά ή αν ο κωδικός πρόσβασης θα έχει ισχύ 30 λεπτών, ώστε μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα να μη χρειάζεται να το ξαναπληκτρολογήσει. Οπως είναι φυσικό, θα έχει τη δυνατότητα να απενεργοποιήσει πλήρως τον κωδικό πρόσβασης για τις επόμενες συναλλαγές του.
Τέτοιες βελτιώσεις, σύμφωνα με την Κομισιόν, είναι απαραίτητες από τη στιγμή που πάνω από το 50% των παιχνιδιών διαφημίζονται ως δωρεάν, παρά το γεγονός ότι περιέχουν κρυμμένα κόστη. Πάντως, στην ίδια ανακοίνωση, η Επιτροπή δεν κρύβει την απογοήτευσή της για το γεγονός ότι η Apple προς το παρόν έχει δείξει μάλλον μειωμένα αντανακλαστικά.
Η αλήθεια είναι ότι η κατασκευάστρια των iPad και iPhone έχει κάνει προτάσεις ώστε να δημιουργήσει μια «γέφυρα» ηλεκτρονικής επικοινωνίας των καταναλωτών με τις εταιρείες λογισμικού. Επίσης, έχει δεχθεί να υπάρξει ένας μηχανισμός, μέσω του οποίου οι αρχές θα την ειδοποιούν για εφαρμογές που παραβιάζουν την ευρωπαϊκή νομοθεσία – καθώς θεωρείται αθέμιτη εμπορική πρακτική ένα βιντεογκέιμ να προτρέπει με οποιονδήποτε τρόπο έναν ανήλικο σε αγορές. Ωστόσο, και για τις δύο πρωτοβουλίες της, ώς αυτήν τη στιγμή δεν έχει δώσει κάποιο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.
Από την άλλη πλευρά, η Apple δεν έχει κάνει ακόμα σαφείς τις προθέσεις της σχετικά με το ότι καταχωρίζει τα εν λόγω βιντεογκέιμ στην κατηγορία των δωρεάν, κάτι που είναι αντίθετο με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε., ακόμη κι αν εμφανίζει την επισήμανση ότι περιλαμβάνονται αγορές. Το ίδιο ισχύει και με την προεπιλεγμένη ρύθμιση για απεριόριστες αγορές εντός 15 λεπτών από την τελευταία στιγμή που θα καταχωριστεί το συνθηματικό.

Ρυθμίσεις και «κερκόπορτες»
Θέματα όπως το παραπλανητικό μάρκετινγκ ή η απόσυρση από τα online καταστήματα «δωρεάν» παιχνιδιών που περιλαμβάνουν έξτρα υλικό που κοστίζει διψήφιο αριθμό ευρώ το καθένα είναι κρίσιμα για τον περιορισμό των ακούσιων αγορών από ανηλίκους. Πάντως, η αλήθεια είναι ότι τα λειτουργικά της Google και της Apple προσφέρουν ήδη ρυθμίσεις ώστε να είναι κανείς σίγουρος ότι, ακόμη κι αν τα παιδιά του μπουν στον πειρασμό, δεν θα μπορούν να «φορτώσουν» την πιστωτική κάρτα που έχει καταχωρίσει στην «έξυπνη» συσκευή του. Στην περίπτωση των smartphones και tablets με λειτουργικό Android, το μόνο που χρειάζεται είναι να ανατρέξει στο Play Store και να επιλέξει την «απαίτηση κωδικού πρόσβασης» που περιλαμβάνουν οι ρυθμίσεις. Με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι τα παιδιά του δεν γνωρίζουν τον κωδικό που έχει ορίσει…
Οσον αφορά τα iPhone και iPad, η Apple επιβάλλει ήδη από τον Μάρτιο του 2011 την πληκτρολόγηση του συνθηματικού για κάθε αγορά, αν και η προεπιλεγμένη ρύθμιση είναι ότι, για τα επόμενα 15 λεπτά, ο χρήστης μπορεί να «ψωνίσει» από το online κατάστημα εφαρμογές χωρίς κανέναν περιορισμό. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η συγκεκριμένη «κερκόπορτα» κόστισε στην εταιρεία 32,5 εκατ. δολάρια, ένα ποσό που συμφώνησε στις αρχές της χρονιάς να καταβάλει σε εκατομμύρια Αμερικανούς γονείς, τα παιδιά των οποίων τη χρησιμοποίησαν και με το παραπάνω…
Πάντως, είναι πολύ απλό να θέσει κάποιος εκτός λειτουργίας αυτό το «χρονικό παράθυρο» των 15 λεπτών, ανατρέχοντας στις ρυθμίσεις του smartphone ή του tablet. Εκεί, ενεργοποιώντας τους περιορισμούς, μπορεί είτε να ακυρώσει πλήρως τις αγορές μέσω εφαρμογών είτε να ορίσει τη χρήση του συνθηματικού σε κάθε αγορά ανεξαιρέτως.