Το πρόγραμμα ονομάζεται Δυναμική Νευρομυϊκή Σταθεροποίηση (DynamicNeuromuscularStabilization- DNS) και αναπτύχθηκε από επιστήμονες της φημισμένης Σχολής Αποκατάστασης & Χειροπρακτικής της Πράγας. Σύμφωνα με αυτούς, το νευρικό σύστημα δημιουργεί πρότυπα που ελέγχουν τη στάση του ανθρώπινου σώματος, την κίνηση και την βάδιση. Οι εγγενείς αυτοί μηχανισμοί αναπτύσσονται στο μεγαλύτερο μέρος τους κατά τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής, που είναι τα πιο κρίσιμα από νευροαναπτυξιακής πλευράς.
Το πρόγραμμα που κατήρτισαν με βάση αυτούς τους μηχανισμούς, αρχικά είχε ως στόχο τη θεραπεία παιδιών με νευρολογική υστέρηση, αλλά μελέτες έδειξαν πως μπορεί να καταπραΰνει αποτελεσματικά και τον πόνο και τις κινητικές δυσλειτουργίες των ενηλίκων.
«Η Σχολή Αποκατάστασης και Χειροπρακτικής της Πράγας ιδρύθηκε από νευρολόγους/φυσιάτρους, οι οποίοι θεωρούνται κορυφαίοι στο κίνημα αποκατάστασης του 20ού αιώνα: τους καθηγητές VaclavVojta, KarelLewit, VladimirJandaκαι FrantisekVele», λέει ο Φυσικοθεραπευτής-Χειροθεραπευτής Γιώργος Κακαβάς, από το FysiotekSportsandSpineLab(www.fysiotek.gr). «Με βάση τις πρωτοποριακές αρχές νευροανάπτυξης και αποκατάστασης που περιγράφονται από αυτούς τους μέντορες, ο καθηγητής PavelKolar, διευθυντής του Προγράμματος Αποκατάστασης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Motolτης Πράγας, οργάνωσε την επόμενη γενιά κλινικών πρωτοκόλλων που έχουν σχεδιαστεί για την αποκατάσταση και τη σταθεροποίηση της κινητικής λειτουργίας».
Η όλη προσέγγιση βασίζεται στις αρχές της Αναπτυξιακής Κινησιολογίας, οι οποίες ορίζουν τις ιδανικές στάσεις του σώματος, τα αναπνευστικά στερεότυπα και τη λειτουργική συγκέντρωση των αρθρώσεων. Σύμφωνα με αυτήν, το πρώτο που πρέπει να μάθει ένα μωρό είναι να αναπνέει και να σταθεροποιεί την κοιλιά του. Ύστερα πρέπει να μάθει να συγκρατεί το κεφάλι του, να κυλάει από τη θέση του κ.λπ.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι επιστήμονες της Πράγας δημιούργησαν το πρόγραμμα της Δυναμικής Νευρομυϊκής Σταθεροποίησης. Αποτελείται από προοδευτικά εξελισσόμενες κινήσεις/ασκήσεις, που αντιστοιχούν στις αναπτυξιακές θέσεις τις οποίες προοδευτικά λαμβάνει ένα βρέφος από τη στιγμή της γέννησης έως την πλήρη κινητική ανάπτυξή του. Στόχος αυτών των κινήσεων είναι να σταθεροποιηθεί η σπονδυλική στήλη και οι αρθρώσεις.
Σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν κάνει οι ειδικοί της Πράγας, οι κινήσεις ενός βρέφους είναι οι πιο αποτελεσματικές για σταθερή σπονδυλική στήλη, διότι κινητοποιούν όλους τους εμπλεκόμενους μυς (από το διάφραγμα και τους κοιλιακούς μέχρι τους καμπτήρες του αυχένα) με βάση αποκλειστικά τα εγγενή πρότυπα του νευρικού συστήματος.
Αυτού του είδους τη λειτουργική σταθεροποίηση χρειαζόμαστε ουσιαστικά για κάθε κίνηση που κάνουμε με τον κορμό, το κεφάλι και τα άκρα μας, ακόμα κι όταν απλώς στεκόμαστε ή καθόμαστε. Στην πραγματικότητα, η λειτουργική σταθεροποίηση είναι μία αυτόματη διαδικασία, την οποία ενεργοποιεί το σώμα δίχως καν να το αντιλαμβανόμαστε.
Καθώς μεγαλώνουμε, όμως, αρχίζουμε σταδιακά να κινούμαστε με λιγότερο ιδανικό τρόπο, κυρίως λόγω των απαιτήσεων που μας επιβάλλει ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Αυτό έχει ως συνέπεια ελλιπή μυϊκή σταθεροποίηση, που υπονομεύει τη στήριξη και κατ' επέκταση την κίνηση της εκάστοτε άρθρωσης. Έτσι υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού/κάκωσης. Όταν συμβεί αυτό, ενεργοποιούνται άλλοι μύες, που προσπαθούν να ξεπεράσουν το πρόβλημα για να αποκατασταθεί η κίνηση. Αυτό τελικά οδηγεί σε υπερφόρτωση των σύστοιχων μυϊκών ομάδων και χρόνια διαταραχή της κίνησης.
Με βάση τις αρχές της Δυναμικής Νευρομυϊκής Σταθεροποίησης, τα περισσότερα προβλήματα κινητικότητας, «σφιγμένων» μυών ή δύσκαμπτης άρθρωσης έχουν ως υποκείμενη αιτία την ελλιπή λειτουργική σταθεροποίηση. Αυτό ακριβώς το έλλειμμα αξιολογεί, αναλύει και προσπαθεί να διορθώσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα, με τις ειδικές κινήσεις/ασκήσεις που εφαρμόζεται ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής.
«Η αιτιολογία του μυοσκελετικού πόνου, ιδιαίτερα του πόνου στην μέση, συχνά αξιολογείται από ανατομικής και βιο-μηχανικής άποψης, με βάση την επίδραση των εξωτερικών δυνάμεων (δηλαδή της φόρτισης) που δρουν στην σπονδυλική στήλη», εξηγεί ο κ. Κακαβάς. «Αυτό που συχνά λείπει είναι η αξιολόγηση των εσωτερικών δυνάμεων που προκαλούνται από το μυϊκό σύστημα του ασθενούς. Η σταθεροποιητική λειτουργία των μυών διαδραματίζει έναν κρίσιμο και καθοριστικό ρόλο, ο οποίος με τη σειρά του εξαρτάται από την ποιότητα του ελέγχου που ασκεί το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ)».
Και συνεχίζει: «Το DNSαποτελείται από ένα σύνολο λειτουργικών δοκιμασιών, με τις οποίες αναλύεται κατ' αρχάς η ποιότητα της λειτουργικής σταθερότητας των μυών που στηρίζουν την σπονδυλική στήλη και τις αρθρώσεις. Με τις δοκιμασίες αναζητούμε επίσης τον "βασικό σύνδεσμο" της δυσλειτουργίας. Στη συνέχεια εφαρμόζουμε το πρόγραμμα, ο πρωταρχικός στόχος του οποίου είναι να βελτιωθεί η κατανομή των εσωτερικών δυνάμεων των μυών που δρουν σε κάθε τμήμα της σπονδυλικής στήλης και/ή σε οποιαδήποτε άλλη άρθρωση».
Tο πρόγραμμα DNSεφαρμόζεται ολοένα περισσότερο σε επαγγελματίες και σε ερασιτέχνες αθλητές, που θέλουν να γυμνάζονται πιο αποδοτικά, αλλά και σε άτομα κάθε ηλικίας (ακόμα και ηλικιωμένους) με πόνους στη μέση, τον αυχένα, τους ώμους, τα γόνατα, τα χέρια ή τα ισχία. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη λειτουργική δυσλειτουργία και την δυναμική ισορροπία ακόμα και σε ασθενείς με αγνώστου αιτιολογίας χρόνιο μυοσκελετικό πόνου, όπως η χρόνια οσφυαλγία.
Ωστόσο απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του είναι «η εκπαίδευση και συμμετοχή των ασθενών, ώστε να ενισχυθεί ο ιδανικός συντονισμός μεταξύ όλων των σταθεροποιητικών μυών για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού κινητικού αποτελέσματος», καταλήγει ο κ. Κακαβάς.
