Το βιβλίο κυκλοφορεί στην Αγγλική. Η Ελληνική του απόδοση παρέχεται απλά και μόνο για την ευαισθητοποίηση του Ελληνικού κοινού στην γνωσιακή ψυχοθεραπεία. Στο σημερινό μας άρθρο θα δούμε πως μπορούμε να απαλλαγούμε από εκείνα τα «πρέπει» στη ζωή μας που μας γεμίζουν ενοχές και θυμό.
Κείμενο D. Burns - Απόδοση στα Ελληνικά Πέτρος Σκαπινάκης,
Η ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ
Όταν αισθάνεστε άσχημα παρατηρήστε μήπως λέτε στον εαυτό σας, "Θα 'πρεπε να κάνω εκείνο" ή "Δεν θα 'πρεπε να κάνω εκείνο"'. Η σημασιολογική μέθοδος είναι πολύ αποτελεσματική για την αντιμετώπιση των φράσεων τύπου 'Πρέπει'. Η μέθοδος είναι πολύ απλή: Αντικαθιστάτε τα "Πρέπει"' με φράσεις του τύπου "θα ήταν καλύτερο" ή "θα ήταν προτιμότερο". Αντί π.χ. να πείτε "Πρέπει ν' αρχίσω δίαιτα" μπορείτε να πείτε στον εαυτό σας "θα με συνέφερε ν' αρχίσω δίαιτα". Αυτή η αλλαγή μπορεί να σας φαίνεται πολύ λεπτή είναι όμως αποτελεσματική. Αυτό που πετυχαίνει είναι να αλλάξει την συναισθηματική χροιά των φράσεων "πρέπει", ώστε ένα πρόβλημα να φαίνεται λιγότερο ανησυχητικό ή καταστροφικό. Μ' αυτόν τον τρόπο σταματάτε να έχετε υπερβολικές και άκαμπτες απαιτήσεις από τον εαυτό σας και αντίθετα εστιάζετε περισσότερο στους στόχους σας. Αυτό φαίνεται λιγότερο αυταρχικό και επικριτικό.
Η σημασιολογική μέθοδος μεταβάλλει τον συμβολισμό που μεταφέρει η φράση "πρέπει". Τα διάφορα "πρέπει" θυμίζουν τιμωρία, κάποιος σας υποχρεώνει να κάνετε κάτι χωρίς την θέλησή σας. Αυτό φυσιολογικά ξυπνά μέσα σας μια επαναστατική διάθεση: Θέλετε να αντισταθείτε στο πρέπει, να πάτε κόντρα.
Αν υποθέσουμε ότι έχετε άγχος διότι πρόκειται να μιλήσετε σε κάποια εκδήλωση ή να πάτε σε κάποια κοινωνική συγκέντρωση, αυτό μπορεί να οφείλεται διότι λέτε στον εαυτό σας: "Δεν θα έπρεπε να αισθάνομαι έτσι". Μπορείτε να καταλάβετε γιατί αυτό είναι ηττοπαθές; Είναι ηττοπαθές απλά διότι θα σας κάνει να νιώσετε χειρότερα. Θα νιώσετε ενοχές και άγχος διότι έχετε άγχος! Αντί να πείτε "Δεν θα έπρεπε να νιώθω άγχος", τι θα μπορούσατε να πείτε χρησιμοποιώντας την σημασιολογική μέθοδο; Γράψτε τις ιδέες σας παρακάτω:
Απάντηση: Θα μπορούσατε π.χ. να πείτε ότι θα προτιμούσατε να μην νιώθατε άγχος πριν την ομιλίας σας. Θα μπορούσατε επίσης να θυμίσετε στον εαυτό σας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν αυτό το πρόβλημα πριν τις ομιλίες.
Μέχρι τώρα συζητήσαμε τα "πρέπει" που κατευθύνονται προς τον εαυτό σας. Υπάρχουν όμως και "πρέπει"' που κατευθύνονται σε εξωτερικές καταστάσεις, άλλους ανθρώπους κ.λπ. Αυτά τα "πρέπει" οδηγούν σε θυμό και ματαίωση. Αν π.χ. περιμένοντας το λεωφορείο που αργεί σκεφτείτε "Θα έπρεπε να έχει έρθει μέχρι τώρα" θα νιώσετε εκνευρισμό. Θέλετε όμως να νιώσετε έτσι; Κάποιες φορές ο θυμός είναι υγιής είναι όμως αυτή η περίπτωση τέτοια; Πρόκειται να κερδίσετε τίποτα αν σκάσετε από το κακό σας που αργεί το λεωφορείο; Αυτό πάντως δεν πρόκειται να φτάσει γρηγορότερα. Πώς θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε την σημασιολογική μέθοδο για να απαντήσετε στην σκέψη αυτή;
Απάντηση: Αντί να ζητάτε την τελειότητα από τον κόσμο θα μπορούσατε να πείτε: 'Θα ήταν πολύ ωραίο το λεωφορείο να είναι στην ώρα του, αλλά δεν είναι. Αυτό δεν είναι πολύ βολικό αλλά θα επιβιώσω. Την επόμενη φορά θα έρθω πιο νωρίς στην στάση ώστε να μην έχω πρόβλημα αργήσει δεν αργήσει.
Μια γνωστή μου είχε πάει για διακοπές με την οικογένειά της στο εξωτερικό και διαπίστωσε, αφού κατέβηκαν από το αεροπλάνο, ότι οι βαλίτσες της είχαν χαθεί! Μάλιστα, όχι μόνο είχαν χαθεί αλλά η εταιρία ήταν αδύνατο να εντοπίσει που ακριβώς βρίσκονταν με αποτέλεσμα οι βαλίτσες να μην μπορούν να βρεθούν. Πώς θα αισθανόσασταν αν σας είχε τύχει αυτό; Μπορεί να λέγατε "Αυτό δεν θα έπρεπε να συμβεί" και να αισθανόσασταν μίζερος για το υπόλοιπο ταξίδι σας. Θα θέλατε να νιώθετε έτσι σε ένα ταξίδι σας στο εξωτερικό; Η γνωστή μου αποφάσισε συνειδητά να μην μπει σ' αυτό το φαύλο κύκλο και να μην ταραχθεί από το συμβάν. Αντίθετα προτίμησε να το δει σαν πρόκληση. Μάλιστα το έκαναν σαν παιχνίδι, να δουν πόσο καλά μπορούν να περάσουν χωρίς τις βαλίτσες τους. Όταν γύρισε μου είπε ότι πέρασαν τις καλύτερες διακοπές τους.
