Η ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια Μυρσίνη Κωστοπούλου, διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, εξηγεί στα tanea.gr τι σημαίνουν τα ταξίδια με τους φίλους για τους εφήβους και πώς μπορούν να καταλάβουν οι γονείς αν είναι έτοιμοι γι’ αυτά.
Πόσο εύκολο είναι να αφήσουμε το παιδί να φύγει μόνο;
Η ευκολία μιας τέτοιας απόφασης είναι προϊόν των συναισθημάτων του γονιού, τα οποία προβάλλει πάνω στην ιδέα του αποχωρισμού από το παιδί του.
Αν ο γονιός βλέπει τον αποχωρισμό ως μια δυνατότητα εμπλουτισμού της προσωπικότητας του παιδιού και πιστεύει ότι εκείνο θα τα βγάλει πέρα μόνο του και θα περάσει καλά χωρίς αυτόν, τότε η απόφαση θα ληφθεί με ευκολία.
Αν όμως ο αποχωρισμός ταυτίζεται στη σκέψη του γονιού με απώλεια, φόβο, θυμό ή δυσπιστία, τότε ο γονιός θα δυσκολευτεί να αφήσει το παιδί να φύγει ή, χειρότερα ακόμα, θα το αφήσει αλλά δίνοντάς του διπλά μηνύματα που θα το επιβαρύνουν και θα το παρεμποδίσουν ψυχολογικά.
Ποιες ανάγκες καλύπτει το αίτημα για διακοπές με τους φίλους;
Ο έφηβος έχει ανάγκη να αυτονομηθεί και αυτό εκφράζει κατ’ αρχήν μέσα από την επιθυμία του να πάει μόνος διακοπές. Αλλες ανάγκες που εκφράζονται είναι η αμφισβήτηση των οικογενειακών παραδόσεων και τελετουργιών, η απομάκρυνση έστω και προσωρινά από τον ασφυκτικό οικογενειακό κλοιό, αλλά και η έναρξη όλων εκείνων των ενδόμυχων διεργασιών που βοηθούν τον έφηβο να διαμορφώσει την ταυτότητά του.
Ολες αυτές οι ανάγκες είναι απολύτως φυσιολογικές και απαραίτητες για να γίνει ο έφηβος μια ανεξάρτητη προσωπικότητα που θα στέκεται γερά στα πόδια του και δεν θα εξαρτάται μια ζωή από τη μαμά και τον μπαμπά του.
Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι για τον έφηβο οι φίλοι είναι πάρα πολύ σημαντικοί, κατέχουν κεντρική θέση στη ζωή του και συνεπώς επιθυμεί να συμμετέχει στο κοινωνικό γίγνεσθαι της εφηβικής παρέας και να μη νιώθει ότι αποκλίνει από αυτό.
Πώς μπορούμε να ξέρουμε αν το παιδί είναι έτοιμο;
Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις όπως:
* Παίρνει πρωτοβουλίες μόνο του σε αποφάσεις και διαδικασίες της καθημερινότητας και μπορεί να αυτοεξυπηρετείται (π.χ. διαβάζει, τακτοποιεί το δωμάτιό του, κάνει μπάνιο χωρίς να το κυνηγάμε)
* Έχει την άνεση να μετακινείται μόνο του εκτός σπιτιού (π.χ. με το λεωφορείο)
* Αισθάνεται ασφαλές, αλλά παράλληλα αναγνωρίζει πότε χρειάζεται τη βοήθεια των μεγαλυτέρων
* Γνωρίζει τους ρεαλιστικούς για την ηλικία του κινδύνους (π.χ. σεξουαλική παρενόχληση)
* Είναι ενημερωμένο για το πώς να αντιμετωπίζει τους κινδύνους
* Δεν έχει ροπή σε χρήσεις και εξαρτήσεις (οινοπνευματώδη, ουσίες) κ.ά.
Πότε γίνεται προβληματική η άρνηση του γονιού;
Οταν επιμένει με ψυχαναγκαστικό και απόλυτο τρόπο σε μια απόφαση η οποία εξυπηρετεί περισσότερο το δικό του ψυχολογικό συμφέρον (π.χ. ανακούφιση από φόβο ή άγχος) και λιγότερο τις αληθινές ανάγκες του παιδιού του.
Επίσης, όταν αρνείται να ακούσει τους λόγους για τους οποίους το παιδί επιθυμεί να πάει διακοπές μόνο του και να γίνει πιο ευέλικτος ως προς την τελική απόφαση, όταν χρησιμοποιεί βία (ψυχολογική ή σωματική) ή απειλή για να επιβάλει την άρνησή του και όταν αυτή η άρνηση αποτελεί τμήμα μιας μεγαλύτερης και γενικότερης άρνησης του γονιού να δεχτεί ότι το παιδί του μεγαλώνει, έχει δικαιώματα ως προς την ελευθερία και την αυτονομία του και ο γονιός δεν μπορεί κάθε στιγμή να τα ελέγχει και να τα χειραγωγεί.
Συμβουλές για τους γονείς
Όσον αφορά στους ίδιους
* Κατανοήστε την ανάγκη του παιδιού να αυτονομηθεί και σεβασθείτε την προσωπικότητά του και τις ικανότητές του να τα βγάλει πέρα μόνο του
* Διαχειρισθείτε τα δικά σας συναισθήματα με τον/την σύντροφο/σύζυγο, δίχως να προβάλλετε στο παιδί τούς δικούς σας φόβους
* Να θυμάστε ότι οι διακοπές σας χωρίς το παιδί, για πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια, είναι μία καλή ευκαιρία για να εντοπίσετε τυχόν προβλήματα με το ταίρι σας και να αναθερμάνετε τη σχέση σας
Όσον αφορά στον έφηβο
* Να σεβασθείτε την σημασία που έχει να νιώθει ενταγμένο στα δρώμενα της ηλικίας και της παρέας του. Καλύτερα είναι να το αφήσετε να πάει μόνο διακοπές, αφού πηγαίνει όλη η παρέα του, παρά να νιώσει κοινωνικά αποκλεισμένο (σε τέτοια περίπτωση, καραδοκούν ψυχολογικοί κίνδυνοι)
* Να του μιλήσετε για τους δυνητικούς κινδύνους και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.
* Να το ενημερώσετε για τα πρακτικά ζητήματα και πώς μπορεί να οργανώσει αποτελεσματικότερα τις διακοπές του
Ερωτηματολόγιο που δείχνει αν είναι έτοιμο το παιδί
Το ερωτηματολόγιο αφορά τις γνώσεις του εφήβου για ζητήματα ασφάλειας και υγείας. Συμπληρώστε το ξεχωριστά εσείς (αναλόγως με το τι πιστεύετε ότι ξέρει το παιδί σας) και εκείνος, απαντώντας με «ναι», «εν μέρει» και «όχι».
Συγκρίνετε τις απαντήσεις σας για να δείτε αν συγκλίνουν. Αν όχι, πρέπει να γίνει η απαραίτητη ενημέρωση/εκπαίδευση του εφήβου και μετά να πάει διακοπές μόνος.
1. Καταλαβαίνω την διαφορά ανάμεσα στα υγιεινά και τα ανθυγιεινά φαγητά και φροντίζω την διατροφή μου
2. Διατηρώ μια καλή καθημερινή σωματική υγιεινή (π.χ.πλύσιμο χεριών πριν το φαγητό, μπάνιο, πλύσιμο δοντιών κλπ)
3. Καταλαβαίνω ότι η κακή σωματική υγιεινή επηρεάζει τις σχέσεις και αυξάνει τον κίνδυνο μολύνσεων
4. Καταλαβαίνω τους κινδύνους που ενέχει η χρήση αλκοολούχων ποτών, ναρκωτικών και τσιγάρου
5. Καταλαβαίνω τους κινδύνους από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τους τρόπους πρόληψής τους
6. Ξέρω από πού μπορώ να αντλήσω πληροφορίες σχετικά με θέματα υγείας.
7. Ξέρω που βρίσκεται το κοντινότερο στον προορισμό μου νοσοκομείο ή κέντρο υγείας σε περίπτωση που χρειαστώ βοήθεια για οποιοδήποτε σωματικό ή συναισθηματικό πρόβλημα.
8. Γνωρίζω την ομάδα αίματός μου και το ιατρικό μου ιστορικό
9. Γνωρίζω τις μεθόδους αντισύλληψης και ξέρω να τις χρησιμοποιώ
10. Γνωρίζω τα τηλέφωνα ανάγκης (αστυνομία, ΕΚΑΒ, πυροσβεστική)
11. Ξέρω να βάζω θερμόμετρο και να αναγνωρίζω τα βασικά συμπτώματα των ιώσεων
12. Έχω τρόπους να αντιμετωπίζω το στρες και τις συναισθηματικές μου μεταπτώσεις
13. Ξέρω τις πρώτες βοήθειες και μπορώ να αντιμετωπίσω μόνος μικροτραυματισμούς, όπως κοψίματα, εκδορές (γδαρσίματα), καψίματα, τσιμπήματα εντόμων ή τσούχτρας.
14. Έχω ασφαλιστική κάλυψη υγείας και ξέρω να την χρησιμοποιώ στον γιατρό ή στο κέντρο υγείας/νοσοκομείο
15. Καταλαβαίνω τι πρέπει να αποφεύγω για να αποφύγω τον κίνδυνο πυρκαγιάς (π.χ. κάπνισμα στο κρεβάτι)
16. Καταλαβαίνω τι πρέπει να κάνω για να προστατευθώ από την ηλεκτροπληξία
17. Καταλαβαίνω την σημασία των κανόνων ασφάλειας, ιδιαίτερα την νύχτα (π.χ. κλειστά παράθυρα, κλειδωμένες πόρτες)
18. Μπορώ να διατηρώ κρυφά, ασφαλή και απόρρητα τα προσωπικά μου στοιχεία, τον τραπεζικό μου λογαριασμό και τα χρήματά μου.
