Επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ επινόησαν μία νέα τεχνική που επιτρέπει την γρήγορη και αποτελεσματική ανίχνευση του γενετικού «αποτυπώματος» που αφήνουν στο αίμα οι συμπαγείς καρκίνοι, όπως αυτοί του μαστού, του προστάτη, του πνεύμονα και των άλλων οργάνων.
Αν και η όλη έρευνα βρίσκεται ακόμα σε αρχικά στάδια, οι ερευνητές λένε ότι το τεστ έχει μεγάλη ευαισθησία και εκτιμούν ότι μπορεί να δείξει πόσο μεγάλος είναι ένας όγκος, πως ανταποκρίνεται στις θεραπείες και πως εξελίσσεται.
Επιπλέον, πιστεύουν ότι στο μέλλον θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανιχνεύει ενδείξεις καρκίνου σε υγιή ή σε υψηλού κινδύνου άτομα.
Η εξέταση βασίζεται στην ανίχνευση του γενετικού υλικού (DNA) των καρκινικών κυττάρων που κυκλοφορεί στο αίμα.
Καθώς τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται και πεθαίνουν, απελευθερώνουν DNA στο αίμα το οποίο θεωρητικά μπορεί να ανιχνευθεί με ειδικές αιματολογικές εξετάσεις.
Εντούτοις, κάθε ασθενής, ακόμα κι αν πάσχει από προχωρημένο καρκίνο, έχει πολύ χαμηλά επίπεδα καρκινικού DNAστο αίμα του, και έτσι η δημιουργία ενός τεστ που θα τα ανιχνεύει δεν ήταν εύκολη υπόθεση.
«Τα κύρια εμπόδια στην επινόηση ενός αξιόπιστου τεστ ήταν δύο», εξήγησε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Μαξιμίλιαν Ντιν, επίκουρος καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στο Στάνφορντ.
«Πρώτον, η τεχνική έπρεπε να έχει μεγάλη ευαισθησία, ώστε να ανιχνεύει ακόμα και τις μικρότερες ποσότητες καρκινικού DNA. Και δεύτερον, έπρεπε να είναι αποτελεσματική στην συντριπτική πλειονότητα των πασχόντων από έναν δεδομένο καρκίνο, ειδάλλως δεν θα είχε ποτέ κλινική εφαρμογή».
Η τεχνική
Τα προβλήματα αυτά, γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Nature Medicine», φαίνεται ότι επιλύει η τεχνική που επινόησαν και την οποία ονόμασαν CAPP-Seq (Cancer Personalized Profiling by deep Sequencing).
Η τεχνική αυτή μπορεί να ανιχνεύσει μόλις ένα μόριο καρκινικού DNA ανάμεσα σε 10.000 μόρια υγιούς DNA στο αίμα.
Οι ερευνητές δοκίμασαν την τεχνική σε ομάδα πασχόντων από μη μικροκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονα.
Το μη μικροκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονα, που είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου του πνεύμονα καθώς αντιπροσωπεύει το περίπου 80% των κρουσμάτων του, έχει διάφορες υποκατηγορίες.
Οι κυριότερες είναι το αδενοκαρκίνωμα (αντιπροσωπεύει το σχεδόν το 40% των κρουσμάτων καρκίνου του πνεύμονα), το καρκίνωμα των πλακωδών κυττάρων (περίπου 30% των κρουσμάτων) και το καρκίνωμα των μεγαλοκυττάρων (περίπου 9% των κρουσμάτων).
Τα ευρήματα
Το νέο τεστ ανίχνευσε σωστά το 50% των πασχόντων από αρχικού σταδίου (στάδιο Ι) μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, και όλους τους πάσχοντες από πιο προχωρημένες μορφές της νόσου (από το στάδιο ΙΙ έως και το στάδιο ΙV).
Επιπλέον, τα επίπεδα του καρκινικού DNAπου ανίχνευε συσχετίζονταν ισχυρά με το μέγεθος των όγκων που είχαν οι ασθενείς, ενώ παρείχαν ενδείξεις και για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Σε έναν ασθενή, λ.χ., που οι γιατροί πίστευαν ότι είχε θεραπευτεί, το τεστ εντόπισε πολύ χαμηλά επίπεδα καρκινικού DNA. Ο ασθενής αυτός υποτροπίασε και τελικά έχασε τη ζωή του.
Αντίστοιχα, σε έναν άλλο ασθενή που οι απεικονιστικές εξετάσεις (αξονική τομογραφία και ΡΕΤ) έδειχναν πως είχε υπολειμματική νόσο μετά τη θεραπεία, το τεστ δεν εντόπισε καρκινικό DNA - και μέχρι να ολοκληρωθεί η παρούσα μελέτη, ο ασθενής παρέμενε ελεύθερος καρκίνου.
Επιπλέον, το τεστ εντόπισε σε έναν άλλο ασθενή μικρό αριθμό μεταλλαγμένου καρκινικού DNA, η ύπαρξη του οποίου υποδηλώνει ότι τα καρκινικά κύτταρα έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν αντοχή στις αντικαρκινικές θεραπείες.
Όλ’ αυτά τα ευρήματα σε συνδυασμό μεταξύ τους εγείρουν ελπίδες ότι σε λίγα χρόνια θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το τεστ για να παρακολουθείται και η ανταπόκριση του καρκίνου στη θεραπεία και η πρόγνωσή του.
Αν και οι ερευνητές εστίασαν την δοκιμή τους σε πάσχοντες από μη μικροκυτταρικά καρκινώματα του πνεύμονα, εκτιμούν ότι μπορεί να ανιχνεύσει πολλά άλλα είδη καρκίνου.
Ήδη σχεδιάζουν μεγάλες κλινικές μελέτες για να εξακριβώσουν εάν η μέθοδός του μπορεί να βελτιώσει την έκβαση των ασθενών και το κόστος της αντικαρκινικής θεραπείας.
