Η επιφάνεια του σώματος. Είναι στενά συνδεδεμένη με τον βασικό μεταβολισμό του ατόμου. Αντιπροσωπεύει, μάλιστα, τη βάση των υπολογισμών που γίνονται για την ανεύρεση του βασικού μεταβολισμού. Ο βασικός μεταβολισμός επηρεάζεται σημαντικά από την ποσότητα της θερμότητας που εξατμίζεται από το δέρμα του σώματος προς την ατμόσφαιρα, μία επίδραση που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την έκταση της επιφάνειας του σώματος.
Η ελεύθερη λίπους ή άλιπη μάζα του σώματος. Φαίνεται ότι επηρεάζει περισσότερο το βασικό μεταβολισμό του οργανισμού από την επιφάνεια του σώματος κα μπορεί να μετρηθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια. Η απόκλιση της σχέσης μυϊκού ιστού και λιπώδους ιστού, γενικά συνδυάζεται με μειώσεις της ενεργειακής απώλειας κατά την ανάπαυση της τάξεως του 2-3% ανά δεκαετία μετά την ενηλικίωση.
Ο μεταβολικός ρυθμός είναι σαφώς υψηλότερος κατά τη διάρκεια της απότομης αύξησης του ατόμου. Επιβραδύνεται με το κλείσιμο της αυξητικής αιχμής της εφηβείας στα δύο φύλα.
Οι ενδοκρινείς αδένες- ιδιαίτερα οι εκκρίσεις των ορμονών τους και μάλιστα η θυροξίνη και η νορεπινεφρίνη- είναι οι κύριοι ρυθμιστές του μεταβολικού ρυθμού. Επίσης, και άλλες ορμόνες επηρεάζουν το βασικό μεταβολισμό, όπως η κορτιζόνη, η αυξητική ορμόνη και η ινσουλίνη.
Στον ύπνο, ο μεταβολικός ρυθμός μειώνεται περίπου 10%. Αυτή η μείωση οφείλεται, κυρίως, σε μυϊκή χαλάρωση και μειωμένη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.
Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, επίσης, επηρεάζει τον βασικό μεταβολισμό, εφόσον η θερμοκρασία ενός τόπου είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη του 5-20% της μέσης θερμοκρασίας του κατά τη διάρκεια του έτους.
Η έμμηνη ρύση, επίσης, προκαλεί αυξομειώσεις του βασικού μεταβολισμού και μάλιστα της τάξεως των συν-πλην 360 Kcal/ημέρα μία εβδομάδα πριν και μία εβδομάδα μετά τη φυσιολογική έμμηνη ρύση. Επίσης, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο μεταβολικός ρυθμός αυξάνεται από την αύξηση της μήτρας, του πλακούντα και την αύξηση του εμβρύου και του μητρικού καρδιακού έργου.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Παχυσαρκία και Αδυνάτισμα”, του Δρ. Γεώργιου Παπανικολάου, Πρότυπες Πανθεσσαλικές Εκδόσεις
