Της Αναστασίας Πάπαρη
Δρ Αρχιτέκτων & Πολεοδόμος / UrbanDesigner
Dipl., MSc, M. Phil. & PhD
(A.U.Th. & U.C.L., The Bartlett)
Εισαγωγικά
Σε μια άδεια αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Δ. Βέροιας, με ελάχιστους αιρετούς, ελάχιστους εκπροσώπους τοπικών φορέων και χωρίς κοινό, έγινε η παρουσίαση του ΤΟΠΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ (ΤΠΣ), Α’ Φάση, στις 10 Νοεμβρίου 2025. Για το θέμα αυτό υποβάλλω τις παρακάτω Παρατηρήσεις και Ενστάσεις μου, ως επιστήμων πολεοδόμος με μεταπτυχιακό MasterofPhilosophyinTownPlanningστο UniversityCollegeLondon, τη φημισμένη BartlettSchoolκαι διδάκτωρ Πολεοδόμος / UrbanDesignerτου Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είμαι μελετήτρια μελετών Δημοσίου – μέλος της μελετητικής ομάδας του ΓΠΣ και της ΖΟΕ Βέροιας (μοναδική μελετήτρια), ιδρύτρια του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ημαθίας και πρωτίστως Βεροιώτισσα με συνεχή παρουσία και αρθρογραφία για τα προβλήματα της πόλης και του Δήμου μας.
Μείζονα παράλειψη εκ μέρους του Δήμου Βέροιας αποτελεί η έλλειψη ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 2024 - 2028, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία (ΦΕΚ Β’ 2970/2014, όπως ισχύει), το οποίο θα βοηθούσε σημαντικά στη διαμόρφωση των προτάσεων του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου.
Η συντονίστρια των Μελετητών δεν υπεισήλθε στην ανάλυση και τις προκαταρκτικές προτάσεις για την εντός σχεδίου περιοχή της πόλης. Για το λόγο αυτό οι παρακάτω παρατηρήσεις και προτάσεις μου αφορούν μόνο τον εξωαστικό χώρο εντός των ορίων του Δ. Βέροιας και επιφυλάσσομαι για τον αστικό χώρο της πόλης και τους οικισμούς στην Παρουσίαση της Β’ Φάσης.
Ενώ η Παρουσίαση αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά τον εξωαστικό χώρο, που περιελάμβανε και την Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου και ενώ, όπως αποδείχθηκε, υπήρχαν προτάσεις από την προηγούμενη μελέτη της ΖΟΕ, την οποία εκπόνησα για λογαριασμό του Δ. Βέροιας το 2004, δεν έγινε καμιά ρητή αναφορά σ’ αυτήν, ούτε από τον Δήμαρχο, ούτε από την συντονίστρια της Μελέτης. Αυτό είναι επιστημονικά αντιδεοντολογικό.
Ενημερωρικά, η Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, δια του Μητροπολίτη μας κ. κ. Παντελεήμονα, εξέφρασε την απορία της γιατί δεν προσκλήθηκε να εκφράσει τις απόψεις σας και ζητεί δι’ εμού την δυνατότητα να εκφρασθεί.
Στον ελάχιστο χρόνο των πέντε (5) ημερών (!) που δόθηκε για τη δημόσια Διαβούλευση, καταθέτω τις απόψεις μου. Παρακαλώ για την επιείκεια των αναγνωστών σε τυχόν λάθη.
Α. 1. Δυναμικό Μελετητικού Σχήματος
Η μελέτη υπογράφεται α) από μια Ένωση Οικονομικών Φορέων, β) από δύο εμπειρογνώμονες, γ) από την Ομάδα Μελέτης και δ) από δύο συντονίστριες.
Η Ένωση Οικονομικών Φορέων απαρτίζεται από δέκα (10) συμβαλλόμενους – τεχνικά γραφεία, τα οποία, όπως προκύπτει και από τις επωνυμίες τους, είναι σχετικά με τα επιστημονικά πεδία της μελέτης. Η τριμελής Ομάδα Μελέτης όμως, που αποτελείται από εξωτερικούς της Ένωσης Οικονομικών Φορέων συνεργάτες, δεν διαθέτει πολεοδόμο ή χωροτάκτη εγγεγραμμένο στο Μητρώο Μελετητών Μελετών Δημοσίου. Σε σχετική αναζήτηση στο Μητρώο Μελετητών, δεν βρέθηκαν στοιχεία για τους κύριους μελετητές: Πούλιο Δημήτριο, Πνιγούρα Μαρία και Ηλιού Νικόλαο.
Στην κύρια πινακίδα της μελέτης, τόσο η κ. Γιαννετάκη, όσο και η κ. Ζύγρα, δεν αναφέρονται ως μελετήτριες του ΤΠΣ Βέροιας, παρά μόνο ως συντονίστριες. Από τις συντονίστριες, η κ. Γ. Γιαννετάκη δεν διαθέτει προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Πολεοδομία – Χωροταξία και η κ. Δ. Ζύγρα δεν διαθέτει μελετητικό πτυχίο μελετών δημοσίου στην Πολεοδομία - Χωροταξία. Η κ. Ζύγρα απουσίαζε από την Παρουσίαση. Σημειώνεται, πως η κ. Ζύγρα διαμένει στη Νέα Πεντέλη Αττικής.
Επίσης, το μελετητικό σχήμα δεν διαθέτει γραφείο στη Βέροια, όπως δεοντολογικά επιβάλλεται, ακόμη και για τις ανάγκες των επαφών των μελετητών με τους τοπικούς φορείς.
Στο Κεφάλαιο Α.10. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ, η Ομάδα Μελέτης έχει διευρυνθεί και περιλαμβάνει μέλη χωρίς μελετητικό πτυχίο, αλλά με ίδια επώνυμα με τις δύο συντονίστριες. Π.χ., με την κ. Γ. Γιαννετάκη έχουν το ίδιο επώνυμο οι: Γεώργιος Θεοδοσόπουλος – Γιαννετάκης, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης και η κ. Μελανθώ Θεοδοσοπούλου – Γιαννετάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός – Αρχιτέκτων Τοπίου. Με την κ. Δ. Ζύγρα έχουν το ίδιο επώνυμο οι: Νέστωρ Ζύγρας, Αγρ. Τοπογράφος Μηχανικός και Αντιγόνη Ζύγρα, Οικονομολόγος.
Επιστημονικά προσεγγιζόμενο, το μελετητικό σχήμα είναι αδύνατο, καθώς, εκτός από τον κ. Πούλιο, που είναι Δρ του Ε.Μ.Π., οι λοιποί συντελεστές δεν έχουν κάποια επιστημονική εργασία δημοσιευμένη, εκτός από την παρουσία τους στα κοινωνικά δίκτυα (facebook, Instagramκλπ.).
Παρ’ όλη την εκ των υστέρων διεύρυνση με μέλη – μη μελετητές μελετών δημοσίου, η Ομάδα Μελέτης εξακολουθεί να είναι αδύναμη να διαχειρισθεί το ΤΠΧ της Βέροιας, καθώς δεν διαθέτει επάρκεια σε σύγχρονη γνώση και μελετητικά πτυχία, οι δε διαπιστωμένες συγγενικές σχέσεις δεν μπορούν να αποτελούν εγγύηση καλού αποτελέσματος.
Η κατάσταση αυτή θα ήταν αρκετή για να με αποτρέψουν να ασχοληθώ περαιτέρω με το θέμα. Ωστόσο, η αγάπη μου για την γενέτειρά μου, μου επιβάλλει τη συμμετοχή μου ως καθήκον και υποχρέωση, με στόχο να αποφευχθούν λάθη και παραλείψεις, αξιοποιώντας την πολύχρονη γνώση και εμπειρία μου. Άλλωστε, η μελέτη θα δεσμεύει την πόλη για τα επόμενα 15 χρόνια, τουλάχιστον μέχρι το 2040 και οι αλλαγές εκ των υστέρων θα γίνονται με δυσκολία.
Α.2. Πρόταση για εμπλουτισμό της Ομάδας Μελέτης
Προτείνω τον εμπλουτισμό της Ομάδας Μελέτης με τις εξής ειδικότητες:
- Οικονομολόγου, που να γνωρίζει το αναπτυξιακό προφίλ της πόλης,
- Κοινωνιολόγου, που να γνωρίζει την πόλη και τις ιδιαιτερότητές της, π.χ., την κοινότητα των Ρομά,
- Ιστορικού, γνώστη της ιστορίας της πόλης και του Δήμου
- Πολεοδόμου, με ειδίκευση στην πολιτισμική και πολιτιστική / χωρική πολιτική
- Αρχαιολόγου, με γνώση του παγκόσμια μοναδικού αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής.
Το προηγούμενο Πολεοδομικό Σχέδιο είχε κάποιες από τις προτεινόμενες ειδικότητες. Μετά από σαράντα χρόνια, οι επιστημονικές ειδικότητες, αλλά και οι απαιτήσεις από μελέτες αυτού του είδους έχουν αυξηθεί κι αυτό θα έπρεπε να αποτυπώνεται και στην συγκεκριμένη Μελέτη. Το επιστημονικό δυναμικό της πόλης είναι πολύ υψηλό και ακόμη και λόγοι ηθικής τάξης, αλλά και επιστημονικής επάρκειας της μελέτης, επιβάλλουν την αξιοποίησή τους σ’ αυτό το έργο.
Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ του Αναρτημένου Τμήματος της Μελέτης
Το αναρτημένο στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ τμήμα της Μελέτης αφορά σχεδόν αποκλειστικά τον εξωαστικό χώρο και τα κεφάλαια από Α.10 και εξής. Για τα προηγούμενα κεφάλαια και την επεξεργασία των δεδομένων της πόλης και των οικισμών δεν υπάρχουν στοιχεία (π.χ., ανάλυση των δεδομένων για την παιδεία, την πρόνοια κλπ.) και γι’ αυτό επιφυλάσσομαι να απαντήσω σε όσα αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ στη Β΄ Φάση.
Η μελέτη προτείνει τρία σενάρια, εκ των οποίων επιλέγεται το ένα, συγκεκριμένα το τρίτο (3ο). Αυτό το σενάριο αξιολογώ παρακάτω, καταθέτοντας και προτάσεις:
Γ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ του Αναρτημένου Τμήματος της Μελέτης
Γ.1. Κριτήρια και Δείκτες Αξιολόγησης(Κεφ. Α.10.2)
Οι αναπτυξιακοί παράγοντες, που θεωρείται πως θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο για την περιοχή είναι: ο πληθυσμός, οι παραγωγικές δραστηριότητες με την απασχόληση, ο τουρισμός, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, οι τεχνικές υποδομές, η ποιότητα ζωής και η ανθεκτικότητα.
Αυτή η προσέγγιση είναι ασύμβατη α) με την ιστορική εξέλιξη του αναπτυξιακού προτύπου και β) τις τάσεις, που διαφαίνονται, λόγω σημαντικών νέων πόρων και δράσεων πολιτιστικής ανάπτυξης.
α) Το ιστορικό αναπτυξιακό πρότυπο παραπέμπει στην ισχυρή οικονομική ανάπτυξη της δεκαετίας του ’70, κυρίως λόγω της βιομηχανικής δραστηριότητας σχετιζόμενης με τον πρωτογενή τομέα (διαλογητήρια, ψυγεία), αλλά και με την επεξεργασία εξορυκτικών υλών (κυρίως μάρμαρο) και του ξύλου (έπιπλα, τελάρα συσκευασίας προϊόντων), καθώς και άλλων πρώτων υλών από την ευρύτερη περιοχή. Η προτεινόμενη συρρίκνωση της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας θα επιφέρει την περαιτέρω συρρίκνωση των βιοτεχνικών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων, οι οποίες δεν θα έχουν πλέον πρώτη ύλη για επεξεργασία.
β) Οι νέοι πολιτιστικοί πόροι, όπως π.χ., το Νέο Μουσείο των Αιγών, η πλούσια δραστηριότητα της ΚΕΠΑ του Δ. Βέροιας σε τομείς πολιτιστικής ανάπτυξης (χορός, εικαστικά, μουσική, ποικίλα φεστιβάλ κ. ά.), που στηρίζονται σε σημαντικές πολιτιστικές εγκαταστάσεις (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Χώρος Τεχνών), καθώς και η ποικίλη δράση των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων, τόσο της Πόλης της Βέροιας, όσο και των άλλων οικισμών του δήμου, καθιστούν τον πολιτισμό αυτοτελή πόρο τοπικής ανάπτυξης, που σχετίζεται, αλλά δεν ταυτίζεται πάντοτε με τον τουρισμό. Επομένως, ο Πολιτισμός θα πρέπει να εισέλθει στην αναπτυξιακή – και επομένως και χωρική – διαδικασία αυτοτελώς, επηρεαζόμενος και επηρεάζοντας τους υπόλοιπους τομείς ανάπτυξης.
Στον μη αριθμημένο Πίνακα της σελ. 24 – ΣΤΟΧΟΙ / ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ και λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω παρατηρήσεις, επισημαίνονται τα εξής:
1. Στις ‘Παραγωγικές Δραστηριότητες’ δεν γίνεται σαφής ο στόχος ενίσχυσης της δευτερογενούς παραγωγής (βιοτεχνία/ βιομηχανία), χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη. Απαιτείται γενναία στήριξη σε πρώτη φάση για την ενεργοποίηση των πολλών κλειστών βιοτεχνιών και βιομηχανιών.
2. Στον ‘Τουρισμό’ δεν αναφέρονται οι μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης των ορεινών όγκων του Βερμίου και των Πιερίων.
3. Στο ‘Φυσικό και Ανθρωπογενές Περιβάλλον’ δεν αναφέρεται η αναγκαιότητα διαφύλαξης της ‘Γεωργικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας’ στον κάμπο Α και ΒΑ της Βέροιας, η οποία λειτουργεί ταυτόχρονα και ως το μεγαλύτερο θέλγητρο για τους κατοίκους του Δήμου (η ‘πράσινη θάλασσα’, η οποία με καλό καιρό αφήνει το βλέμμα να περιπλανηθεί μέχρι και τον Χορτιάτη και την πόλη της Θεσσαλονίκης). Η αλλαγή της έκτασης από Γ.Γ.Υ.Π. σε ‘Αγροτικό Τοπίο’, όπου θα επιτρέπεται πρόσθετη δόμηση, όχι κατ’ ανάγκη σχετική με την γεωργική εκμετάλλευση, θα υποβαθμίσει το τοπίο, καθώς και την ίδια την γεωργική δραστηριότητα. Άλλωστε, η αλλαγή της χρήσης αυτής της ζώνης, σε γενικές γραμμές, δεν γίνεται αποδεκτή από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, με το οποίο επικοινώνησα πρόσφατα.
Για τους υπόλοιπους τομείς τεχνικών υποδομών (ύδρευση, άρδευση, απορρίμματα, λύμματα κλπ.) θεωρώ πως δεν είμαι η καταλληλότερη να απαντήσει.
Δ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΤΠΣ
Εκ προοιμίου καθίσταται σαφές, πως η πολύ καλή γνώση του Δήμου Βέροιας περιλαμβάνει την πόλη και τους οικισμούς της Δημοτικής Κοινότητας Βέροιας. Οι προτάσεις μου για τις υπόλοιπες ΔΚ μπορούν να εμπλουτισθούν από προτάσεις άλλων, που είναι καλλίτεροι γνώστες εκείνων των περιοχών.
Δ.1. Πληθυσμιακά
Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει, πως ο Δ. Βέροιας το 2011 είχε πληθυσμό 66.547 κατοίκους, ενώ το 2021 είχε 62.655 κατοίκους, ήτοι παρατηρείται μια μείωση του πληθυσμού κατά 3.892 κατοίκους ή (-) 5.85%. Στο 3ο σενάριο, που προτείνεται ως επικρατέστερο, οι εκτιμήσεις των μελετητών για το 2029 είναι 61.262 κάτ., ήτοι μείωση κατά (-)1.91%, ενώ για το 2031 προβλέπονται 61.944 κατ., ήτοι μείωση κατά 711 κατ. ή (-)1.14%. Για το 2039 προβλέπονται 65.066 κάτ., ήτοι αύξηση κατά 3.804 κάτ. ή ποσοστό 6,21%. Με δεδομένη την αναμενόμενη πληθυσμιακή συρρίκνωση του πληθυσμού σε εθνικό επίπεδο τα επόμενα χρόνια, καθώς και τον υποβιβασμό της Βέροιας από το 4ο στο 5ο επίπεδο του εθνικού οικιστικού δικτύου, την εκτιμώμενη πληθυσμιακή αύξηση θεωρώ παρακινδυνευμένη και προτείνω να μειωθεί στους 3.200 κατοίκους, ήτοι προτεινόμενος πληθυσμός για το προγραμματικό 2039 τους 64.462 κατ.
Κύριο ζήτημα αποτελεί η υποβάθμιση της πόλης της Βέροιας από το 4ο στο 5ο επίπεδο του οικιστικού δικτύου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, μια απόφαση του επικαιροποιημένου Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικής Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 485/20-08-2020), που καταδικάζει την Βέροια σε ρυθμούς ανάπτυξης του επιπέδου της Αλεξάνδρειας, της Νάουσας και των Γιαννιτσών.
Η Βέροια θα πρέπει να επανέλθει στο 4ο επίπεδο του οικιστικού δικτύου και σ’ αυτό συντείνουν πολλοί λόγοι, μεταξύ των οποίων το ‘ένδοξο’ βιομηχανικό και βιοτεχνικό της παρελθόν και ο μοναδικός αρχαιολογικός, πολιτισμικός και πολιτιστικός της πλούτος. Ο χωρικός προγραμματισμός και σχεδιασμός θα συμβάλει σημαντικά στην αλλαγή αναπτυξιακής κλίμακας του δήμου, εάν διαβαστούν σωστά τα οικονομικά μεγέθη και οι τάσεις ανάπτυξης, γεγονός, που δεν συνέβη.
Δ.2. Αναπτυξιακό Πρότυπο - Απασχόληση
Για την απασχόληση, τα αναλυτικά στοιχεία απουσιάζουν, γίνονται βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις, οι οποίες εξαντλούνται σε γενικότητες.
Το αισιόδοξο σενάριο για αύξηση του πληθυσμού και οικονομική ανάπτυξη θεωρείται πως θα ικανοποιηθεί από εξωγενείς παράγοντες και καθόλου από το ίδιο το πρότυπο ανάπτυξης, που θα προτείνει η μελέτη. Ενδεικτικό αυτής της εκτίμησης είναι πως ο δευτερογενής τομέας, που δεν σχετίζεται με την τοπική παραγωγή, θεωρείται πως θα αναπτυχθεί «μόνο στα πλαίσια της βελτίωσης του οικονομικού περιβάλλοντος της Περιφέρειας». Το στοιχείο αυτό δείχνει την αδυναμία των μελετητών να προτείνουν εργαλεία βελτίωσης του οικονομικού περιβάλλοντος του Δήμου με χωρική συνιστώσα.
Η βελτίωση της απασχόλησης θα προέλθει π. χ., από την εγκατάσταση και άλλων δραστηριοτήτων, όπως η τριτοβάθμια εκπαίδευση και η έρευνα, ο πολιτισμός, η επανενεργοποίηση των κλειστών δημοτικών επιχειρήσεων, η ενασχόληση του δήμου της πόλης με την τοπική οικονομία, γεγονός, που δεν συμβαίνει μέχρι σήμερα. Η Μελέτη εγκρίνει την ουδετερότητα της διοίκησης του Δήμου στη διαδικασία ανάπτυξης, ενώ θα έπρεπε να προτείνει τρόπους ενεργοποίησής του.
Ακόμη, υπενθυμίζεται πως η υποβαθμισμένη Βέροια του 5ου επιπέδου προτείνεται να συνεργασθεί με τους λοιπούς πόλους δυτικά της Θεσσαλονίκης (Νάουσα, Έδεσσα, Γιαννιτσά) για την περαιτέρω ανάπτυξή της. Η μελέτη δεν προτείνει κάποιο τρόπο ανάπτυξης συνεργειών μεταξύ αυτών των πόλων και περιορίζεται σε ένα πρότυπο ανάπτυξης, βασισμένο στον πρωτογενή και τον τριτογενή τομέα. Η απουσία προτάσεων για την πολυ-πολική ανάπτυξη του πλέγματος των οικισμών 5ου επιπέδου προοιωνίζεται στασιμότητα για τη Βέροια, ενώ η απουσία του δευτερογενούς τομέα παραγωγής (βιοτεχνία, βιομηχανία) προοιωνίζεται ακόμη μεγαλύτερη στασιμότητα, διότι όταν η Ευρώπη κάνει τη μεγάλη στροφή προς την εγχώρια βιομηχανία, η Ελλάδα, η Μακεδονία και η Βέροια, με τους εκπληκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης κάποιες δεκαετίες πριν, δεν μπορεί να αφίσταται αυτής της τάσης. Αν η Περιφέρεια αγνοεί τη Βέροια, η Βέροια θα πρέπει να διεκδικεί βάσει σχεδίου.
Δ.3. Ζώνη Γεωργικής Γης με δυνατότητα ανάπτυξης Κτηνοτροφικών Εγκαταστάσεων
Η μελέτη ‘ζωνοποιεί’ περαιτέρω την Ζώνη (1) – Γεωργική Γη Υψηλής Παραγωγικότητας και προτείνει την αντικατάστασή της με α) Ζώνη Αγροτικού Τοπίου, β) Ζώνη Γεωργικής Γης με δυνατότητα ανάπτυξης κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων και γ) Ζώνη Αρδευόμενης Γεωργικής Γης.
Προτείνονται:
- Αποφυγή αλλαγής του χαρακτήρα της ζώνης, πλην μιας έκτασης στα ΒΔ, που έχει χάσει προ πολλού τον γεωργικό της χαρακτήρα. Η ‘ζωνοποίησή’ της δεν επιτρέπεται να γίνει, παρά μόνο μετά από ισχυρή αιτιολόγηση, όπως αποφαίνεται το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Διεύθυνση Χωροταξίας (προϊστάμενος κ. Μακρυνιώτης).
- Πλήρης Χωρικός Διαχωρισμός των δραστηριοτήτων γεωργίας και κτηνοτροφίας, έστω και εάν αυτή είναι μέσης και χαμηλής όχλησης, καθώς η κτηνοτροφία ενίοτε καταστρέφει τις γεωργικές εκτάσεις, απ’ όπου διέρχονται τα κοπάδια. Άλλωστε, ένα μέρος της κτηνοτροφίας είναι και πρέπει να παραμείνει ελεύθερης βόσκησης, που σημαίνει δυνατότητα διέλευσης των ζώων από κάποιες διαδρομές, που δεν θα πρέπει να περιβάλλονται από γεωργικές εκτάσεις.
- Ορισμός ενός Κτηνοτροφικού Πάρκου στις ΔΕ, που διαθέτουν αξιόλογη κτηνοτροφία: ΔΚ Βέροιας, Αιγών – Βεργίνας και Μακεδονίδος, όπου υπάρχουν σχετικές καταγραφές. Στόχος είναι η ομαλή μετάβαση από τις διάσπαρτες, στις οργανωμένες εγκαταστάσεις του τομέα κτηνοτροφίας, όχι πολύ μακριά από τον εκάστοτε τόπο κατοικίας. Σήμερα, στις ημι-ορεινές και ορεινές περιοχές υπάρχουν διάσπαρτες κτηνοτροφικές μονάδες και τα ζώα εκεί προκαλούν έντονη όχληση στους οικισμούς (Κουμαριά, Τριπόταμος, Ράχη, Ασώματα, Καστανιά, Γεωργιανοί). Οι οικισμοί αυτοί δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως παραθεριστικοί, λόγω της δυσοσμίας και της ανεμπόδιστης, transitδιέλευσης των ζώων μέσα από τους οικισμούς.
Δ.4. Χωρική Ενότητα 2, δυτικά και νότια της πόλης (διευρυμένη ΖΟΕ 2)
Προτεινόμενες από την μελέτη Χρήσεις Γης: κατοικία, τουρισμός, αθλητισμός, πολιτισμός, εκπαίδευση, αναψυχή.
Παρατηρείται αντίφαση, καθώς η φράση «Η πρόταση ευνοεί τον περιορισμό της διασποράς κατοικίας στην εκτός σχεδίου περιοχή, με σκοπό την τόνωση των οικιστικών περιοχών και την οικονομία πόρων για την εξυπηρέτησή τους» - αντί να την περιορίζει, ενθαρρύνει γενικά την εκτός σχεδίου δόμηση, ιδίως την κατοικία. Ο περιορισμός της εξάπλωσης αυτών των χρήσεων σ’ αυτή τη ζώνη, με σκοπό τη διατήρηση κατά το δυνατόν της φυσικής της κατάστασης, μπορεί να γίνει με τον επιπλέον ορισμό ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης, όπως μικρή κατάτμηση, (δηλαδή μεγάλα οικόπεδα), χαμηλός συντελεστής δόμησης κ. ά. Να εξετασθεί η περίπτωση στη ζώνη αυτή να επιτρέπεται μόνο πρώτη κατοικία, ώστε να αποφευχθεί η κερδοσκοπία στη γη και η βουλιμία για υπερβολική επένδυση σε κτίσματα.
Προτείνονται:
- Ακριβέστερος προσδιορισμός των ορίων των Ζωνών (2), (3) και (4), ώστε να είναι ευχερέστερη η πολεοδόμηση της Χωρικής Ενότητας (2), μερικώς ή ολικώς (Βλ. και Χάρτη ΖΟΕ, 2004).
- Δημιουργία «τράπεζας γης» και αποδέκτη στεγαστικών πολιτικών για ειδικές κατηγορίες πολιτών (ένστολοι, ευάλωτοι, οικοπεδούχοι απαλλοτριούμενων εντός σχεδίου οικοπέδων, παλλινοστούντες, αθίγγανοι, Ρομά κ. ά.). Το ζήτημα της κατοικίας και ιδιαίτερα της κοινωνικής κατοικίας είναι έντονο και δυστυχώς, δεν έχει απασχολήσει τον ΟΤΑ μέχρι σήμερα.
- Αναθεώρηση του ορίου της ζώνης με την Λ. Σταδίου σε συνέχεια του σχεδίου πόλης στην περιοχή Εργοχωρίου μετά από τον καθορισμό μιας νέας ζώνης σ’ εκείνη τη θέση, τη Ζώνη Αστικών Εξυπηρετήσεων.
Δ.5. Ποιότητα Ζωής / Ευημερία
Οι γενικότητες υπερτερούν: «Μεσοπρόθεσμα, το εμπόριο και η αναψυχή που καταγράφεται σήμερα στους κεντρικούς οικισμούς θα διαχυθεί κατ’ αρχήν στα κέντρα των οικιστικών ενοτήτων και στη συνέχεια στους μικρότερους οικισμούς στο βαθμό που επιτευχθεί η στοχευόμενη συγκέντρωση παραγωγικών ηλιακών (ενν. ηλικιακών) ομάδων σε αυτούς. Επίσης, η διεύρυνση των ευκαιριών και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας, θα συντελέσει στην αύξηση του μέσου ετήσιου εισοδήματος των κατοίκων».
α) Δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα ακολουθεί το μοντέλο ανάπτυξης, που περιγράφεται και β) τόσο για την ποιότητα ζωής, όσο και για την ευημερία, χρειάζεται να συμβάλουν τόσο ο ιδιωτικός, όσο και ο δημόσιος και δημοτικός τομέας. Ο δημόσιος με τις μεγάλες επενδύσεις του και ο δημοτικός με την κατάστρωση ολοκληρωμένου προγράμματος τοπικών παρεμβάσεων, αρχίζοντας από την οικονομία και καταλήγοντας στην βιώσιμη κινητικότητα. Η μελέτη οφείλει να περιγράψει σε γενικές γραμμές τα κεφάλαια, τα οποία θα πρέπει να επεξεργασθεί ο Δήμος της πόλης, για να προσφέρει ποιότητα ζωής, που πλησιάζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα (ασφαλείς και εναλλακτικοί τρόποι μετακίνησης, ασφαλείς δρόμοι, πεζοδρόμια παντού, δίκτυο πεζοδρόμων κ. ά.).
Ε. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ε.1. Όριο Σχεδίου Πόλης Βέροιας
- ΌΧΙ στην επέκταση του Σχεδίου Πόλης εκατέρωθεν της οδού Θεσσαλονίκης, διότι δεν υπάρχει τέτοια ανάγκη, καθώς η κατοικία επιτρέπεται να διαχέεται στους ημιορεινούς όγκους γύρω από την πόλη. Η προτεινόμενη επέκταση φέρνει σε γειτνίαση κατοικημένη περιοχή εντός σχεδίου με την θεσμοθετημένη Βιομηχανική Περιοχή, η οποία επίσης επεκτείνεται προς την πόλη (πρώην Ζώνη Ι), γεγονός που θα πρέπει να αποφεύγεται πάσει θυσία και δεν μπορεί να αιτιολογηθεί, ούτε από τα πληθυσμιακά μεγέθη, ούτε από τις ανάγκες της βιομηχανίας. Στην Ζώνη (Ι) επιτρέπονται χονδρεμπόριο και βιομηχανίες – βιοτεχνίες χαμηλής όχλησης.
- Διασφάλιση του Ορίου του Σχεδίου Πόλης Βέροιας με την θεσμοθέτηση περιμετρικής οδού ικανού πλάτους με εξωτερική λωρίδα Πρασίνου.
- Διασφάλιση της σύμπτωσης του ορίου του σχεδίου πόλης με την οριογραμμή διευθέτησης της όχθης του ποταμού Τριποτάμου στο τμήμα που διασχίζει την πόλη προς τις δύο πλευρές του ποταμού, ιδίως προς την πλευρά του Ιστορικού Κέντρου (περιοχή συνοικίας ‘Μπαρμπούτας’).
Ε.2. Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ)
Προτείνω οι μελετητές να λάβουν υπόψη τους την μελέτη ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΗΜΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ (2004). Εκεί ακολουθήθηκε σύνθετη μεθοδολογία, με έρευνα πεδίου, έρευνα κλάδων ανάπτυξης με στοιχεία από το Επιμελητήριο Ημαθίας, καθώς και συμμετοχικές διαδικασίες. Παραλήφθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία. Μάλιστα, για κάθε επιμέρους ζώνη έχουν προταθεί μια σειρά εναλλακτικών σεναρίων περιορισμένης αναδιάρθρωσης των χρήσεων γης, χωρίς περαιτέρω επιβάρυνση του περιβάλλοντος, όρος ‘εκ των ων ουκ άνευ’ για την τροποποίηση οποιασδήποτε ΖΟΕ της Επικράτειας. Λαμβάννοντας υπόψη τα σημερινά δεδομένα και τη θέση των μελετητών για τη ΖΟΕ Βέροιας, όπως παρουσιάσθηκε, προτείνω τα εξής για κάθε επιμέρους Ζώνη:
Ε.2.1. Ισχύουσα ΖΟΕ – Περιοχή Ζώνης (1)[(Zώνη υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας): κατοικία (μέχρι 80 m²), γεωργικές αποθήκες (50 m²), θερμοκήπια, αντλητικές εγκαταστάσεις κλπ. ΄Οριο κατάτμησης 8 στρέμματα].
Διαφωνώ με τον αποχαρακτηρισμό της Ζώνης Υψηλής Παραγωγικότητας ΒΔ της Παλιάς Εθνικής οδού Βέροιας – Θεσσαλονίκης, χαρακτηρισμό της και την ανάμιξη γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων. Οι δύο αυτές χρήσεις θα πρέπει να διαχωριστούν και να προσδιοριστούν εκτάσεις για κτηνοτροφικά πάρκα, όπου τα ζώα θα μπορούν να τα προσεγγίζουν χωρίς να προκαλούνται ζημιές.
Προτείνονται:
- Διερεύνηση της αναγκαιότητας περιορισμένης επέκτασης των εντός Ζ.Ο.Ε. οικισμών Μέσης, Κυδωνοχώρι, Ταγαροχώρι και Λαζοχώρι.
- Αναθεώρηση του ορίου της ζώνης σε σχέση με το σχέδιο πόλης στην οικιστική περιοχή της Σαλαμίνας (ένταξη στο σχέδιο πόλης).
- Αναθεώρηση του ορίου της ζώνης στις δύο πλευρές της Λ. Σταδίου αμέσως μετά την γέφυρα Τριποτάμου και σε απόσταση 50,00 mαπό την κοίτη. Χαρακτηρισμός ως ‘Ζώνης Αστικών Εξυπηρετήσεων το τμήμα της ζώνης μεταξύ του Εργοχωρίου και της σιδηροδρομικής γραμμής, μέχρι το ΒΔ όριο του Σχεδίου Πόλης (νέα Ζώνη 9).
- Αλλαγή του κωδικού από (1) σε (2) για ένταξη στο σχέδιο πόλης της περιοχής του οικισμού Β΄ Ρωσσοπροσφύγων.
- Προσδιορισμός των ορίων της ζώνης σε σχέση με την νέα Ζώνη (9) που προορίζεται για ΒΙΟ.ΠΑ.
- Προσδιορισμός των ορίων της με την Ζώνη (4), η οποία επίσης επαναπροσδιορίζεται κατά μήκος του Τριπόταμου ( Βλ. Ζώνη 4).
- Ακριβής κατά το δυνατόν χάραξη του νέου οδικού άξονα κάθετου της Εγνατίας οδού (Ανατολική Παράκαμψη) και του κόμβου σύνδεσης της Εγνατίας με την πόλη της Βέροιας.
- Ακριβής κατά το δυνατόν χάραξη του μέρους του κόμβου της Εγνατίας και της καθέτου της οδού που εμπίπτουν σ’ αυτή τη ζώνη.
Η πρόταση της Μελέτης για αντικατάσταση όλης της έκτασης από τον οικισμό της Σαλαμίνας και κατά μήκος της επαρχιακής οδού Βέροιας – Νάουσας μέχρι τα διοικητικά όρια του Δήμου με την Ζώνη ‘Αστικών Εξυπηρετήσεων δεν με βρίσκει σύμφωνη, καθώς είναι πολύ μεγάλη για τις ανάγκες της πόλης. Αντίθετα, προτείνω η ζώνη αυτή να τελειώνει στο βόρειο όριο του Εργοχωρίου και το υπόλοιπο να παραμείνει ως έχει (Γ.Γ.Υ.Π.).
Ε.2.2. Ισχύουσα ΖΟΕ - Περιοχή Ζώνης (4)[Κατοικία έως 200m², τουριστικές εγκαταστάσεις γεωργικές αποθήκες, αντλητικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αναψυχής]. Βρίσκεται διάσπαρτη στα ΒΔ, Δ και ΝΔ της πόλης.
Προτείνονται:
- Μεγαλύτερη διασφάλιση της προστασίας της περιοχής από την εκτός σχεδίου δόμηση, καθώς περιλαμβάνει ευαίσθητα οικοσυστήματα στις δύο όχθες των κλάδων του Τριποτάμου.
- Επαναπροσδιορισμός των ορίων της έκτασης της Χωρικής Ενότητας (2) της Μελέτης.
- Το κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας των γηπέδων παραμένει στα τέσσερα (4) στρέμματα.
- Αναθεώρηση του ορίου της ζώνης κατά μήκος του ποταμού Τριποτάμου με την παρεμβολή της Ζώνης (Ι), ελάχιστου πλάτους 50 m από την κοίτη, ώστε να υπηρετείται καλλίτερα η αποτελεσματική προστασία και αναβάθμιση των περιοχών οικολογικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος.
Ε.2.3. Ισχύουσα ΖΟΕ – Ζώνη (5) [Βιομηχανίες – βιοτεχνίες χαμηλής όχλησης, αποθήκες, γραφεία, καταστήματα, σταθμοί φορτηγών και TIR, εγκαταστάσεις χονδρεμπορίου, μέσων μαζικών μεταφορών, εγκαταστάσεις ψυγείων. ΄Οριο κατάτμησης τα τέσσερα ( 4) στρέμματα]
Η επέκτασή της ζώνης ανατολικά της Εθνικής οδού προς Θεσσαλονίκη έγινε με το ΦΕΚ της 23-9-1993 ( Δ΄ 1178).
Από την πινακίδα της Μελέτης λείπει ο συμβολισμός της Βιομηχανικής Περιοχής.
Η Ζώνη (5) δεν έχει πολεοδομηθεί, γι’ αυτό και υπάρχουν λίγες εγκαταστάσεις στο εσωτερικό της. Εδώ και χρόνια παρατηρούνται τάσεις εγκατάλειψης, ακόμη και στο πρόσωπο επί της οδού Θεσσαλονίκης, καθώς βιομηχανίες και μεγάλοι εκθεσιακοί χώροι, κυρίως αυτοκινήτων, έχουν κλείσει. Η προτεινόμενη γειτνίασή της με την επέκταση του Σχεδίου Πόλης αποτελεί σφάλμα α’ βαθμού, καθώς η βιομηχανία δεν θα πρέπει να γειτνιάζει με την εντός σχεδίου αστική περιοχή.
Προτείνονται:
- Αποφυγή επέκτασης της Ζώνης (Ι) προς την πόλη της Βέροιας.
- Αποφυγή επέκτασης του Σχεδίου Πόλης εκατέρωθεν της οδού Θεσσαλονίκης – αποφυγή γειτνίασης κατοικίας και βιομηχανίας.
- Εκπόνηση Μελέτης Πολεοδόμησης της έκτασης, ώστε να υπάρξει ενδιαφέρον για εγκατάσταση βιομηχανιών – βιοτεχνιών της ευρύτερης περιοχής. Εδώ μπορούν να εγκατασταθούν και βιομηχανίες – βιοτεχνίες μέσης και υψηλής όχλησης. Οι διάσπαρτες βιοτεχνίες της περιοχής είναι εκατοντάδες.
- Το κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας των γηπέδων παραμένει στα τέσσερα (4) στρέμματα.
- Διερεύνηση της δυνατότητας εγκατάστασης της ΒΙ.ΠΕ. του νομού στην ζώνη αυτή και συνακόλουθα προσδιορισμός των κατηγοριών των βιομηχανιών που θα συμπεριλαμβάνονται στη ζώνη αυτή. Εναλλακτικά, διερεύνηση της δυνατότητας ανάπτυξης ενός Βιομηχανικού Πάρκου (ΒΙ.ΠΑ.), όπου θα γίνουν αποδεκτές ορισμένες από τις υπόλοιπες επιτρεπόμενες χρήσεις (σταθμοί φορτηγών και TIR κλπ.).
- Ακριβής προσδιορισμός του σχεδίου υλοποίησης της ζώνης ( πολεοδομικοί μηχανισμοί για την απόκτηση και διανομή της γης, διαδικασία προγραμματισμού και σχεδιασμού, το αναμενόμενο τελικό αποτέλεσμα).
- Πρόταση για Μελέτη καταγραφής, διάσωσης και επανάχρησης των ιστορικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων εντός της Ζ.Ο.Ε. μέσα από μια ολοκληρωμένη βιομηχανική πολιτική για την περιοχή.
- Χαρακτηρισμός ως χωριστής Ζώνης των δύο αρχαιολογικών τύμβων στην Ζώνη (5) μετά από συνεννόηση με την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία.
- Πρόταση για Μελέτη καταγραφής, διάσωσης και επανάχρησης των εγκαταλειμμένων βιομηχανικών και βιοτεχνικών χώρων αυτής της ζώνης και ενσωμάτωσή της στις πολιτικές ανάπτυξης της Ζώνης, διότι μόνο έτσι έχουν την πιθανότητα επανάχρησης.
Σημείωση σημαντική:Η πρόταση για δύο νέες Βιομηχανικές Περιοχές σε επαφή με τους οικισμούς Μακροχωρίου και Κουλούρας αδυνατίζουν την αναγκαιότητα, αλλά και τη δυνατότητα να πολεοδομηθεί η Βιομηχανική Περιοχή της Βέροιας. Οι δύο προτεινόμενες περιοχές είναι σε επαφή με τους οικισμούς, πράγμα, που θεωρείται μη αποδεκτό από την επιστήμη και την πρακτική, κυρίως για λόγους κυκλοφοριακής όχλησης και περιβαλλοντικής υποβάθμισης (επικίνδυνα αέρια, οσμές, μόλυνση, θόρυβος, αισθητική υποβάθμιση). Η Μελέτη επαναλαμβάνει το ίδιο λάθος με την Ζώνη (5). Στο βαθμό, που ήδη υπάρχουν κάποιες εγκαταστάσεις σ’ αυτές τις δύο περιοχές, μπορούν να ορισθούν ‘Περιοχές Αστικών Εξυπηρετήσεων’.
Ε.2.4. Ισχύουσα ΖΟΕ – Ζώνη (6)[Ειδικές χρήσεις: στρατιωτικές εγκαταστάσεις, σφαγεία, νεκροταφεία κλπ. ΄Οριο κατάτμησης τα δύο (2) στρέμματα]
Μέρος των κεντρικών εγκαταστάσεων του Β΄ΣΣ παραμένει ανενεργό, ενώ και άλλες εγκαταστάσεις εντός του Δ. Βέροιας επίσης είναι ανενεργές ή υποχρησιμοποιούνται. Οι εκτάσεις τους είναι δεκάδων στρεμμάτων, ενώ αρκετά από τα κτήρια βρίσκονται σε καλή κατάσταση.
Προτείνεται:
Η εκπόνηση μιας Μελέτης Αξιοποίησης και Επανάχρησης αυτών των εγκαταστάσεων, μετά από συμφωνία με το Υπουργείο Άμυνας, το οποίο αποφάσισε σχετικά πρόσφατα την απενεργοποίηση πολλών στρατοπέδων ανά την χώρα και την απόδοσή τους, με χαμηλό αντάλλαγμα, στις τοπικές κοινωνίες, μέσω των δήμων ή άλλων φορέων. Η χωροθέτηση κάποιων κοινωφελών εγκαταστάσεων μπορεί να προταθεί από το ΤΠΣ ήδη από αυτή τη φάση.
Ε.2.5. Ισχύουσα ΖΟΕ – Ζώνη (7)[Αθλητικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αναψυχής. ΄Οριο κατάτμησης τα τέσσερα (4) στρέμματα]
Πρόκειται για επίπεδη έκταση μη πολεοδομημένη, με μικρή κατάτμηση. Στην περιοχή υπάρχει δωρεά συμπολίτη μας προς την Μητρόπολη Βεροίας για κατασκευή Κέντρου Altsheimer, μοναδικού στην Ελλάδα.
Προτείνονται:
- Η προσθήκη των χρήσεων εγκαταστάσεων Υγείας – Πρόνοιας και Κοινωφελών εξυπηρετήσεων.
- Η επέκταση του (μελλοντικού) καθεστώτος της ζώνης στην συνέχειά της μέχρι τα νέα προτεινόμενα όρια της Ζώνης (4) προς τον Τριπόταμο, με σκοπό την συμπερίληψη του οικοπέδου όπου προγραμματίζεται να κατασκευασθούν, εκ μέρους της Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, οι εγκαταστάσεις του Ερευνητικού Κέντρου για την νόσο Alzheimer.
Ε.2.6. Ισχύουσα ΖΟΕ – Ζώνη (7α) [Ζώνη Περιαστικού Πρασίνου: Υπαίθριες πολιτιστικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αναψυχής (κυρίως εκτάσεις δημοτικές και δημοσίου). Κατώτατο όριο κατάτμησης τα τέσσερα (4) στρέμματα]
Η περιοχή βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης.
- Επαναπροσδιορισμός των ορίων της ζώνης ανεξάρτητα από την θεσμοθέτηση ή μη της νέας πολεοδομικής ενότητας (Π.Ε. 23).
- Να δοθούν εξηγήσεις για την έκταση, που εμφανίζεται ως εντός σχεδίου δίπλα από την Ζώνη 7α (Βλ. Χάρτη Σ10.3).
- Εκπόνηση Μελέτης ακριβούς Χάραξης του μέρους του κόμβου της Εγνατίας οδού, που εμπίπτει στη ζώνη αυτή.
Ε.2.7: Ισχύουσα ΖΟΕ - Ζώνη (8) [Περιοχή κατοικίας (μέχρι 200,00 m²), τουριστικών εγκαταστάσεων, γεωργικών αποθηκών, θερμοκηπίων, αντλητικών εγκαταστάσεων, υδατοδεξαμενών, φρεάτων, γραφείων – καταστημάτων, κτιρίων κοινής ωφέλειας (δημοσίων ή δημοτικών) και εργαστηρίων χαμηλής όχλησης].
Η ζώνη βρίσκεται κατά μήκος της ανατολικής περιφερειακής της πόλης, από τον κόμβο της Εγνατίας μέχρι την οδό Πλουτάρχου.
Προτείνονται:
- Εξαίρεση από τις επιτρεπόμενες χρήσεις των συνεργείων αυτοκινήτων που ασχολούνται με αλλαγές μπαταρίας και καταλύτη, όπως και των συνεργείων φορτηγών αυτοκινήτων.
- Καθορισμός μέγιστου αριθμού κλινών για τις νέες τουριστικές εγκαταστάσεις.
- Διερεύνηση της αναγκαιότητας επέκτασης των κτιρίων κοινής ωφέλειας (δημόσια και ιδιωτικά) και σε κτίρια κοινωφελών ιδρυμάτων.
- Σαφής διαχωρισμός της ζώνης σε δύο υπο-ζώνες: Στο τμήμα της περιοχής που αρχίζει από τη συμβολή της Λ. Στρατού με την Ανατολική Περιφερειακή μέχρι την παλιά αγροτική οδό προς Κυδωνοχώρι να επιτρέπονται, εκτός από τις χρήσεις της ζώνης (1) και κατοικίες μέχρι 200,00 m² και γραφεία – καταστήματα μέχρι 600,00 m² . Στο υπόλοιπο τμήμα της ζώνης να επιτρέπονται οι χρήσεις της ζώνης (2) συν εργαστήρια χαμηλής όχλησης, από τα οποία εξαιρούνται τα συνεργεία καταλύτη, μπαταρίας και φορτηγών αυτοκινήτων.
- Σαφής διαχωρισμός αυτής της ζώνης από την Ζώνη (1) μέσω μιας συλλεκτήριας οδού προς τον κάμπο, που θα αποτρέπει την άναρχη εξάπλωση των επιτρεπόμενων χρήσεων προς την πεδιάδα.
- Ακριβής χάραξη του κόμβου της Εγνατίας οδού που συναντάται με την επαρχιακή οδό Βέροιας - Βεργίνας.
Ε.2.8. Ισχύουσα ΖΟΕ- Ζώνη (Ι)Περιοχές κατά μήκος του ποταμού Τριπόταμου στο εντός του σχεδίου πόλης τμήμα του.
Προτείνονται:
- Επιτρεπόμενες χρήσεις: υπαίθριες εγκαταστάσεις των χρήσεων που προβλέπονται από την υπ’ αριθμ. 34992/1436/14.5.86 απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. «΄Εγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του δήμου Βέροιας (ν. Ημαθίας)» (Δ΄ 865), όπως ισχύει. Απαγόρευση οιασδήποτε δόμησης.
- Το κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας των γηπέδων παραμένει στα τέσσερα (4) στρέμματα.
- Ανάγκη επαναπροσδιορισμού των ορίων της ζώνης κατά μήκος του ποταμού, με τον ορισμό ζωνών εκατέρωθεν της κοίτης ελάχιστου πλάτους 50,00 m.
- Διατήρηση του χαρακτήρα προστασίας, πρασίνου και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της περιοχής με την απαγόρευση οιασδήποτε κατασκευής σε απόσταση τουλάχιστον 50,00mαπό την κοίτη του ποταμού.
- Διατύπωση ενός σαφούς σχεδίου οικολογικής αναβάθμισης της ζώνης.
- Διατύπωση όρων και περιορισμών για το είδος και το μέγεθος των επιτρεπόμενων υπαίθριων εγκαταστάσεων.
- Διατύπωση σαφούς σχεδίου σταδιακής μετεγκατάστασης των κατοικιών και των επαγγελματικών χώρων που είναι χωροθετημένα σ’ αυτή τη ζώνη [συνδυασμός με την προτεινόμενη πολιτική κατοικίας στη ζώνη (2)], καθώς και μετεγκατάστασης ιδιοκτησιών στο όριο της κοίτης.
Ε.2.9: Ισχύουσα ΖΟΕ – (νέα) Ζώνη (9) – [λανθασμένη Ζώνη (Ι)]
Η περιοχή ορίζεται νότια της παλιάς Εθνικής οδού Βέροιας- Θεσσαλονίκης, σε επαφή με το σχέδιο πόλης και τις ζώνες (1) και (5), πρώην περιοχή (Ι).
Οι επιτρεπόμενες χρήσεις είναι χονδρεμπόριο και βιομηχανίες – βιοτεχνίες χαμηλής όχλησης πλην αυτών που περιλαμβάνονται στην κατηγορία Α της υπ’ αριθμ. 69269/5384/24-10-90 Κοινής Υπουργικής Απόφασης (Β΄ 678), όπως ισχύει.
Το κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας των γηπέδων παραμένει στα τέσσερα (4) στρέμματα, ενώ διατηρούνται και οι παρεκκλίσεις.
Προτείνονται:
- Διερεύνηση της αναγκαιότητας εξαίρεσης των βιομηχανιών χαμηλής όχλησης λόγω γειτνίασης με τις εντός σχεδίου οικιστικές περιοχές και ανάγκης ενίσχυσης της Ζώνης (5), είτε αυτή μετατραπεί σε ΒΙ.ΠΕ., είτε σε ΒΙΟ.ΠΑ.
- Προσθήκη χρήσεων χονδρεμπορίου και σταθμών μεταφορικών μέσων (σταθμοί φορτηγών και TIR) για να λειτουργήσει και η Δημοτική Λαχαναγορά, που δεν λειτούργησε ποτέ.
- Διερεύνηση της δυνατότητας εξειδίκευσης των χρήσεων βιοτεχνιών χαμηλής όχλησης για να συμπεριλάβουν τα συνεργεία αυτοκινήτων γενικά και τα συνεργεία αλλαγής καταλύτη και μπαταρίας ειδικότερα, καθώς και τα συνεργεία φορτηγών αυτοκινήτων, με την εξ’ αρχής δέσμευση της δημιουργίας χώρων βιολογικού καθαρισμού των τοξικών αποβλήτων.
Ε.2.10: Ισχύουσα ΖΟΕ - Ζώνη (10, προτεινόμενη) [(Zώνη υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας): κατοικία (μέχρι 80 m²), γεωργικές αποθήκες (50 m²), θερμοκήπια, αντλητικές εγκαταστάσεις κλπ. ΄Οριο κατάτμησης 8 στρέμματα].
Κατάληψη μικρού μέρους της Ζώνης (1), την έκταση κάτω από τη Γέφυρα του Τριποτάμου και εκατέρωθεν της κοίτης του, σε γειτνίαση στα Δ με τον οικισμό του Εργοχωρίου μέχρι το ισχύον όριο της ΖΟΕ, ΒΑ με τις σιδηροδρομικές γραμμές και Νότια με την κοίτη του Τριποτάμου. Η πρόταση γίνεται με την αιτιολογία, πως πρόκειται για περιοχή εγκαταλειμμένη από προηγούμενες δραστηριότητες του β’ γενούς τομέα (βιοτεχνίες, συνεργεία αυτοκινήτων, αποθήκες κλπ.), αφενός και αφετέρου για να αποτελέσει ένα ‘φράγμα’ μεταξύ της πόλης και της ζώνης (5).
Προτείνονται:
- Κατά προτεραιότητα διερεύνηση της εφικτότητας ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου, σε εφαρμογή του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου. Αποφυγή αντικατάστασης της Βιομηχανικής Περιοχής (Ζώνη 5) με Επιχειρηματικό Πάρκο, ώστε η πόλη να μην χάσει τη δυνατότητα να διαθέτει Βιομηχανική Περιοχή στο μέλλον. Το Επιχειρηματικό Πάρκο μπορεί να είναι παροχής υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας και για τους τρεις τομείς ανάπτυξης: πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή, με έμφαση στον πολιτισμό και τον τουρισμό.
- Επιτρεπόμενες χρήσεις: 1) εγκαταστάσεις έρευνας και τεχνολογίας, 2) βιοτεχνικές εγκαταστάσεις χαμηλής και μέσης όχλησης, 3) επαγγελματικά εργαστήρια χαμηλής και μέσης όχλησης, 4) κτήρια και γήπεδα αποθήκευσης, 5) οργανωμένοι χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων, 6) πρατήρια βενζίνης και υγραερίου και 7) άλλες συμβατές χρήσεις. Ορισμός Ζώνης Πρασίνου ικανού πλάτους εκατέρωθεν της κοίτης του ποταμού.
- Λήψη μέτρων προστασίας των Ζωνών (9) και (4), λόγω γειτνίασης, κυρίως αναφορικά με την αναγκαιότητα διαχωρισμού με ζώνη Πρασίνου, όπως και τις αντίστοιχες τεχνικές υποδομές.
ΣΤ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ
ΣΤ.1. Οικιστική Οργάνωση
Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο χώρος εντός Σχεδίου δεν αναφέρεται καθόλου, ούτε ως ανάλυση, ούτε στο σενάριο (3), που προκρίνεται. Δεν υπήρξε κάποια σχετική παρουσίαση για την πόλη καθ’ εαυτή, η οποία έχει τεράστια προβλήματα, που αντανακλώνται στον χώρο της. Το ίδιο και κάποιοι από τους οικισμούς, στους οποίους δεν υπάρχουν ούτε οι στοιχειώδεις υποδομές.
Στο βαθμό, που έχω επεξεργασθεί τα θέματα σε επίπεδο εισηγήσεων σε εθνικά και διεθνή συνέδρια,
Προτείνονται ενδεικτικά:
- Συνολική Αναζωογόνηση και επανακατοίκηση των κηρυγμένων ιστορικών τόπων (Κυριώτισσα, Παναγία Δεξιά, Μπαρμπούτα – Εβραϊκή Συνοικία) – απομάκρυνση του ΙΧ από το κέντρο πόλης, ενίσχυση του δικτύου πεζοδρόμων και των χώρων Πρασίνου – δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης εκτός ΙΚ.
- Ενίσχυση της λειτουργίας του Ιστορικού Εμπορικού Κέντρου της πόλης με τις κατάλληλες χωρικές εξυπηρετήσεις (οργανωμένοι χώροι στάθμευσης, αύξηση του Πρασίνου κλπ.)
- Διατύπωση εξειδικευμένων πολιτικών προστασίας και ενίσχυσης της κατοικίας, του εμπορίου και του τριτογενούς τομέα στο κηρυγμένο Ιστορικό Κέντρο (προκήρυξη ΣΟΑΠ, Ν. 2742/1999).
- Ανάδειξη μετά από έρευνα και επιστημονική ανάλυση των πλεγμάτων δημοσίων χώρων, ιδίως της πόλης της Βέροιας- αποκάλυψη της χωρικής ταυτότητας της πόλης.
- Εκπόνηση Μελέτης Σκοπιμότητας και Οικιστικής Καταλληλότητας για την από κοινού αντιμετώπιση του σύνθετου ζητήματος της Επανάχρησης των πρώην Δικαστηρίων Βεροίας και της Πλατείας Ωρολογίου εμπρός του.
- Εκπόνηση Μελέτης κατάχωσης των αρχαιολογικών ευρημάτων επί της οδού Μητροπόλεως στην στάθμη εύρεσής τους - Ανασχεδιασμός της οδού (υπάρχει και σχετική δικαστική απόφαση).
- Αναβάθμιση των γειτονιών και συνοικιών της πόλης (διάνοιξη οδών, κατασκευή πεζοδρομίων, φυτεύσεις, οργανωμένοι χώροι στάθμευσης κ. ά.)
- Διατύπωση θεσμικών παρεμβάσεων και κινήτρων για την περαιτέρω ανάπτυξη των ορεινών και ημι-ορεινών οικισμών ως οικισμών Β’ (παραθεριστικής) Κατοικίας.
Στ.2. Ζώνη Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (ΖΥΣ)
Δεν προτείνεται στο ΤΠΣ και αποτελεί μεγάλη παράλειψη (!)
Προτείνεται κατά προτεραιότητα:
- Όλη η εντός σχεδίου περιοχή, που βρίσκεται εκτός του θεσμοθετημένου Ιστορικού κέντρου και εκτός των Τειχών της πόλης, να θεσμοθετηθεί ως Ζώνη Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (ΖΥΣ). Πρόκειται για αστικές περιοχές με κατά κανόνα αρτιότητα οικοπέδων, σε ένα βαθμό με οικοδομές της δεκαετίας του 1970 και μετά, ώστε να είναι δυνατή η προσθήκη ορόφου, ή η επέκταση των οικοδομών κατά πλάτος.
Η λύση αυτή είναι επιτακτική, για να καταστεί δυνατή η εκμετάλλευση των πολλών διατηρητέων κτισμάτων εντός του ιστορικών συνοικιών, μερικά από αυτά κηρυγμένα στην κατηγορία Α, δηλαδή πρόκειται για πολύ αξιόλογα κτίσματα - μνημεία. Η αποκατάσταση αυτών των κτηρίων σήμερα μπορεί να γίνει μόνο με ίδια κεφάλαια, τα οποία συνήθως δεν υπάρχουν και γι’ αυτό οι περιοχές αυτές, κηρυγμένες και ως ιστορικοί τόποι, είναι γεμάτες ερείπια και έχουν καταστεί επικίνδυνες για τους κατοίκους και τους επισκέπτες την ημέρα, πολύ περισσότερο τη νύχτα. Η μεταφορά του ΣΔ στις συνοικίες περιμετρικά του κέντρου, ήδη σε μεγάλο βαθμό με κατασκευές αρκετά σύγχρονες, θα καταστήσει την πόλη ακόμη πιο ‘συμπαγή’, ανταποκρινόμενη και στο θεσπισμένο πλαίσιο της Ε.Ε. για «συμπαγείς, συνεκτικές και βιώσιμες πόλεις».
Αντίθετα, οι περιοχές των εξωτερικών επεκτάσεων των τελευταίων ετών, δεν προσφέρονται γι’ αυτόν τον μηχανισμό, διότι α) δεν έχει ολοκληρωθεί η πολεοδόμησή τους, η οποία συνήθως διαρκεί αρκετά χρόνια, β) κατά συνέπεια, δεν υπάρχουν τα βασικά δίκτυα υποδομής και γ) ο Συντελεστής Δόμησης (Σ.Δ.) αυτών των περιοχών είναι μικρός και δεν προσφέρεται για εκμετάλλευση.
Στ.3. Παιδεία - Πρόνοια
Δεν έχει αναρτηθεί η ανάλυση για την Παιδεία και την Πρόνοια.
Προτείνονται:
- Προσδιορισμός των αναγκών και των δυνατοτήτων στη δημιουργία κόμβου φιλοξενίας εγκαταστάσεων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τμήματος ή τμημάτων πανεπιστημίου – δημόσιου ή ιδιωτικού και δέσμευση αντίστοιχης θέσης ή θέσεων στον χάρτη των προτεινόμενων χρήσεων. Η αναζήτηση τέτοιων θέσεων μπορεί να ξεκινήσει από τα εγκαταλελειμμένα ή υποχρησιμοποιούμενα στρατόπεδα του Β΄ΣΣ γύρω από την πόλη. Παρεμφερείς με τις χρήσεις αυτές είναι η διεκδίκηση ερευνητικών κέντρων, που θα συνεισφέρουν στην ανάπτυξη των τοπικών κλάδων παραγωγής, όπως ένα ινστιτούτο δενδρωδών καλλιεργειών, εναλλακτικών μορφών ενέργειας κ. ά. Καθώς η πόλη δεν διαθέτει τριτοβάθμια εκπαίδευση, η εγκατάσταση της ιδιωτικής τριτοβάθμιας και μετα-λυκειακής εκπαίδευσης συζητείται θετικά από την τοπική κοινωνία. Η δυνατότητα χωροθέτησής τους και στην Ενότητα (2) μετά την πολεοδόμησή της είναι συμβατή με τις λοιπές λειτουργίες αυτής της ζώνης.
- Πρόταση συγκεκριμένης έκτασης εγκατάστασης τμήματος ή τμημάτων της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ώστε αυτό να αποτελέσει ένα σημαντικό κίνητρο προς τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας να έρθουν και στη Βέροια, όπως σε πολλές άλλες πόλεις – πρωτεύουσες νομών.
Στ.4. Πολιτισμός
Ο Πολιτισμός να είναι αυτοτελής πόρος ανάπτυξης και όχι παρακολούθημα του Τουρισμού.
Προτείνονται:
- Εκπόνηση μελέτης Σ.Ο.Α.Π. (Σχέδιο Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων) για το Ιστορικό Κέντρο Βέροιας, εντάσσοντας τα πολιτισμικά / πολιτιστικά του στοιχεία στον προγραμματισμό και σχεδιασμό.
- Εκπόνηση ειδικών μελετών για τους παραδοσιακούς και τους αξιόλογους οικισμούς του δήμου, που να περιλαμβάνουν αναπτυξιακές δυνατότητες, βελτίωση της ποιότητας ζωής, θέσπιση μορφολογικών κανόνων δόμησης κ. ά.
- Διερεύνηση, Προστασία και Ανάδειξη της τρισδιάστατης, Πολιτισμικής και Χωρικής (Αστικής / Αρχιτεκτονικής) Ταυτότητας και της Δημόσιας Εικόνας της πόλης της Βέροιας και των ιστορικών οικισμών του δήμου, με έμφαση στις συντακτικές, ποιοτικές ιδιότητες του Δημόσιου Χώρου τους.
- Πρόβλεψη για δέσμευση χώρου για τη δημιουργία ενός Πολυδύναμου Εκθεσιακού Χώρου εθνικής εμβέλειας, για τους τρεις τομείς παραγωγής.
- Διεξαγωγή ειδικής Έρευνας για τον προσδιορισμό και την ανάδειξη των Πολιτιστικών Διαδρομών και Μονοπατιών, που ενώνουν μνημεία της Φύσης και του Πολιτισμού, τις περιοχές του Δικτύου NATURA2000 και Άγριας Ζωής, καθώς και με το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4.
- Χωροθέτηση εντός της Περιοχής NATURA2000 ενός Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και Οικοσυστημάτων, κατά προτίμηση στην περιοχή της Κουμαριάς, καθώς είναι ο μόνος οικισμός, που περιβάλλεται από την NATURA2000.
- Δημιουργία Μονοπατιών επίσκεψης και καταφυγίων - Συνδυασμός τους με τα Καταφύγια Άγριας Ζωής.
- Διερεύνηση της καταλληλότερης θέσης για τη μεταστέγαση του Εθνικού Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης».
- Διερεύνηση της καταλληλότερης θέσης για την χωροθέτηση του Αρχείου φωτογραφιών, σχεδίων και βιβλίων της Συλλογής Μουτσόπουλου ( η πλέον ενδεικνυόμενη θέση είναι το κτήριο Μπέκα).
- Διερεύνηση της καταλληλότερης θέσης για τη χωροθέτηση ενός νέου Μουσείου Υδροκίνησης στη Βέροια.
- Διερεύνηση, σε συνεργασία με την Εφ.Α. Ημαθίας, της δυνατότητας ανάδειξης των αρχαιολογικών ευρημάτων κάτω από τη σημερινή στάθμη της πόλης (‘η πόλη κάτω από την πόλη’, το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης).
- Εκπόνηση Μελέτης Καταγραφής, Τεκμηρίωσης και Διατύπωσης Πλαισίου Επανάχρησης των Ιστορικών Βιομηχανικών και Βιοτεχνικών χώρων εντός του αστικού ιστού της πόλης της Βέροιας, προς την κατεύθυνση της προώθησης καινοτόμων τεχνολογιών και τρόπων παροχής υπηρεσιών - Ανακύκληση με διατήρηση – ανάδειξη του σχετικού διαθέσιμου κτηριακού αποθέματος (π.χ., παλιοί υδρόμυλοι, μπατάνια, υφαντουργεία, υδροηλεκτρικοί σταθμοί κ. ά.).
- Καταγραφή, αξιολόγηση και πρόταση επανάχρησης των σχολαζουσών στρατιωτικών εγκαταστάσεων γύρω από την πόλη (ΖΟΕ 6).
- Διατήρηση και Ανάδειξη των παλαιών μονοπατιών, ιδίως στο ημι-ορεινό και ορεινό μέρος του Βερμίου και των Πιερίων, που ταυτίζονται με τα περάσματα των παλαιών αγωγιατών και ξυλοκόπων, καθώς και των προσκυνητών των εξωκκλησίων. Κάποια ενώνουν - τους οικισμούς μεταξύ τους και με τη Βέροια.
- Ανάδειξη σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ των οχθών του Αλιάκμονα, με τα ερείπια και τα ίχνη συστάδων παλαιών μοναστηριών και σκητών, που αποτελούν το ‘Άγιον Όρος’ της Ημαθίας, και που χρονολογείται πριν από τη δημιουργία του Αγίου Όρους στη Χαλκιδική.
- Ανάδειξη του προϊστορικού οικισμού πλησίον του οικισμού της Ν. Νικομήδειας (ο αρχαιότερος της Ευρώπης).
- Καταγραφή και ανάδειξη όλων των στοιχείων υλικής πολιτισμικής κληρονομιάς εντός και εκτός πόλης και οικισμών (‘κονάκια’, γέφυρες, πλατάνια κ. ά.). Εμφάνισή τους στον αντίστοιχο χάρτης της Μελέτης.
- Διάσωση και ανάδειξη του Αρχαίου Τείχους της πόλης με την απαλλαγή του από τα κατά τόπους προσκτίσματα.
- Αποκατάσταση των παλαιών και ανενεργών λατομείων του Βερμίου και των Πιερίων – Διερεύνηση της δυνατότητας αξιοποίησής τους ως χώρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πολιτισμού.
- Ολοκλήρωση του ατελούς Κολυμβητηρίου στο ΔΑΚ Μακροχωρίου.
- Διαμόρφωση της Πίστας MottoCrossΤριποτάμου.
Στ.5. Τουρισμός
Προτείνονται:
- Εκπόνηση μελέτης φέρουσας ικανότητας της πόλης και του δήμου για την υποστήριξη του τουρισμού, που προκύπτει, μεταξύ άλλων και κυρίως από τους Βασιλικούς τάφους και το Μουσείο των Αιγών, καθώς και το Ιστορικό Κέντρο Βέροιας με τους βυζαντινούς ναούς.
- Ορισμός και περιγραφή των κύριων τουριστικών πόρων για αξιοποίηση κατά προτεραιότητα, π.χ., Αιγές – Βεργίνα, Αλιάκμονας, Τριπόταμος, ορεινός όγκος Βερμίου και Πιερίων, πόλη της Βέροιας.
- Διατύπωση ειδικών πολιτικών για την εγκατάσταση τουριστικών καταλυμάτων σε διατηρητέα κτήρια του Ιστορικού κέντρου της πόλης, με στόχο τη διάσωσή τους.
- Διοχέτευση των νέων τουριστικών καταλυμάτων στις ζώνες περιμετρικά της πόλης με συμβατές χρήσεις, όπως κατοικία, αναψυχή κλπ..
- Απομάκρυνση των τουριστικών λεωφορείων από το εντός των Τειχών τμήμα της πόλης και διασφάλιση των απαιτούμενων χώρων οργανωμένης στάθμευσης, καθώς και δικτύου πεζοδρόμων.
- Δημιουργία πολυθεματικών διαδρομών επίσκεψης εντός και εκτός πόλης, συνδεδεμένων μεταξύ τους και σε συνδυασμό με μνημεία, αξιόλογα φυσικά και αστικά τοπία και τοπόσημα και περιβάλλοντα με σύγχρονη ανθρώπινη δημιουργία. Δημιουργία πόλων – στάσεων κατά μήκος αυτών των διαδρομών, με χαρακτηριστικά πολιτισμού και αναψυχής.
Στ. 6. Εμπόριο – Εφοδιαστική Αλυσίδα – Αποθήκες
Αυτοί οι κλάδοι ανάπτυξης είναι σημαντικοί και απαιτούν χωρικές πολιτικές εντός και εκτός της πόλης και των οικισμών. Στην α’ Φάση θα έπρεπε να υπάρχει ανάλυση των δεδομένων και των αναγκών αυτών των δραστηριοτήτων.
Δεν γίνεται αναφορά στην αναγκαιότητα λειτουργίας των εγκαταστάσεων Τελωνείου κλπ. στην Κουλούρα, ένα έργο που απεντάχθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως και στις ανάγκες χωροθέτησης λειτουργιών Logisticsκαι αποθηκών εκτός σχεδίου.
Προτείνονται:
- Διερεύνηση και αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης και των αναγκών του εμπορίου, [εμπόριο / καταστήματα, εφοδιαστικές αλυσίδες (Logistics), αποθήκες κ. ά.]. Καταγραφή και προτάσεις για την χωρική οργάνωση και την εύρρυθμη λειτουργία του εντός και εκτός πόλης.
- Διατύπωση ειδικών χωρικών πολιτικών, με στόχο τη δημιουργία ευνοϊκότερου περιβάλλοντος ανάπτυξης, καθώς και συνεργειών με συμβατές χρήσεις.
- Προσέγγιση του προβλήματος των Υπεραγορών ξένου κεφαλαίου στην περίμετρο της πόλης, που απομυζούν και εξάγουν τα κέρδη τους από την περιοχή.
Στ. 7. Κυκλοφορία
Τα προβλήματα κυκλοφορίας είναι μεγάλα, ιδίως εντός της πόλης της Βέροιας. Τα τελευταία χρόνια εκπονήθηκαν τρεις (3) κυκλοφοριακές μελέτες, χωρίς να εφαρμοστούν. Η κατασκευή πεζοδρόμων πριν από αρκετά χρόνια ανακούφισε σημαντικά το Ιστορικό κέντρο. Όμως η προσπάθεια αυτή θα έπρεπε να συνεχιστεί με την επέκταση του δικτύου και με την δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης περιμετρικά του ΙΚ. Η απουσία αυτών των εξυπηρετήσεων έχει φέρει το εμπόριο στο ΙΚ σε μαρασμό και αυτό αποδεικνύεται από τα δεκάδες καταστήματα, που έχουν κλείσει, όπως και από την αλλαγή της φυσιογνωμίας του κέντρου, με την εμφάνιση πολλών καφέ, τα οποία με τα ‘τραπεζάκια έξω’ έχουν αλλοιώσει δραματικά τις ποιότητες των δημοσίων χώρων.
Προτείνονται:
- Χωροθέτηση μετά από αιτιολόγηση της αφετηρίας των ΚΤΕΛ Βέροιας εκτός πόλης και σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα δίκτυα μεταφοράς.
- Χωροθέτηση μετά από αιτιολόγηση της αφετηρίας των Αστικών λεωφορείων, σε συνδυασμό με τα άλλα δίκτυα μεταφοράς.
- Δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης (park& ride) σε συνδυασμό με τους σταθμούς μεταφορών αστικών και υπεραστικών λεωφορείων.
- Επέκταση του Προαστιακού σιδηροδρόμου μέχρι τη Βέροια (αρχικό σχέδιο ΟΣΕ).
- Δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης περιμετρικά του Ιστορικού κέντρου της πόλης.
- Αναθεώρηση της ισχύουσας κυκλοφοριακής μελέτης για την πόλη της Βέροιας.
- Απαγόρευση εισόδου μεγάλων οχημάτων (λεωφορεία, φορτηγά) εντός της πόλης ‘εντός των Τειχών’.
- Κατασκευή νέας γέφυρας στον Τριπόταμο, στο ύψος της οδού Αιγαίου, συνδέοντας παλαιές και νέες συνοικίες.
- Επαρκής κυκλοφοριακή και ενημερωτική σήμανση στην πόλη, στους οικισμούς και το εξω-αστικό οδικό δίκτυο.
- Συνεργασία με τον ΟΣΕ για τον εξορθολογισμό των μετακινήσεων σταθερής τροχιάς – εξορθολογισμός των εγκαταστάσεων του σιδηροδρομικού Σταθμού Βεροίας και χωροθέτηση άλλων χρήσεων, σε περίπτωση αχρησίας χώρων τους (αποθήκες κ. ά.).
Στ.8. Περιβάλλον
Οι προτάσεις προστασίας Περιβάλλοντος είναι γενικόλογες και δεν περιγράφουν ένα ευκρινές σχέδιο παρέμβασης και χωροθετήσεων. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ορεινών όγκων του Βερμίου και των Πιερίων δεν έχουν ανιχνευθεί επαρκώς.
Προτείνονται:
- Προσεκτική διαχείριση του συνόλου χώρου και αντιµετώπισή του ως µη ανανεώσιµου πόρου εν ανεπαρκεία.
- Προστασία, ανάδειξη, οικολογική διαχείριση και σύνδεση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του Δ. Βέροιας, στο πλαίσιο των αρχών της αειφόρου ανάπτυξής της.
- Διερεύνηση της δυνατότητας απομάκρυνσης των ανεμογεννητριών εντός Περιοχής Δικτύου NATURA 2000 ΝΔ του Χιονοδρομικού Κέντρου Σελίου, συμπεριλαμβανομένων & των ανεμογεννητριών δίπλα από το Ξηρολίβαδο – Αιτιολόγηση.
- Απομάκρυνση των ανεμογεννητριών Α & Δ του οικισμού της Καστανιάς, σε Περιοχή Άγριας Ζωής – Αιτιολόγηση.
- Θέση σαφούς όρου προς τις υπηρεσίες για την παύση έκδοσης μελλοντικών αδειών για ανεμογεννήτριες εντός της έκτασης του Δ. Βέροιας – Ανάπτυξη επιχειρημάτων.
- Ολοκληρωμένη προσέγγιση των ποταμών, που διασχίζουν την πόλη, από τις Πηγές μέχρι τις εκβολές τους στον κάμπο. Καθορισμός οριογραμμής του ποταμού Τριποτάμου κάτω από το όριο της ΖΟΕ Βέροιας και υπαγωγή της σε καθεστώς προστασίας, μέχρι τα όρια του Δήμου.
- Αποκάλυψη των παραποτάμων του ποταμού Τριποτάμου εντός πόλης, με σκοπό τον μετριασμό των ακραίων φαινομένων ζέστης το καλοκαίρι, την ρύθμιση της υγρασίας και την αύξηση του αστικού πρασίνου.
- Διατύπωση του πλαισίου Ήπιας και Βιώσιμης Αναβάθμισης της Κοίτης Τριποτάμου, από τις Πηγές μέχρι το Β όριο του Δ. Βέροιας, με έμφαση στο τμήμα του, που διασχίζει την πόλη – Καθορισμός Παραποτάμιων Διαδρομών.
- Προστασία και Ήπια Αναβάθμιση των σημαντικών Αστικο-φυσικών Οικοσυστημάτων της πόλης και των οικισμών της, με ιδιαίτερη φροντίδα στην περιβαλλοντική, χωρική, πολιτισμική και αισθητική συσχέτισή τους.
- Επέκταση της περιοχής ‘Ζώνη Ιδιαίτερου φυσικού Κάλλους’ (ΖΙΦΚ) του Αλιάκμονα μέχρι και την περιοχή της τεχνητής λίμνης στο Φράγμα Αγ. Βαρβάρας – Πρόβλεψη για την δυνατότητα ο ποταμός να καταστεί πλωτός στο μέγιστο της διαδρομής του.
- Διερεύνηση της δυνατότητας Αναβάθμισης υπαρχόντων και δημιουργία νέων ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου, που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
- Εκπόνηση Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή και Ανθεκτικότητας σε Φυσικές Καταστροφές.
Στ.9: Περιαστικό Πράσινο
- Αξιοποίηση της περιοχής Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους στις Σαραντόβρυσες (Ζώνη 4). Η περιοχή έχει καταπατηθεί από ιδιωτικές επιχειρήσεις και χρησιμοποιείται ως υπαίθριος χώρος στάθμευσης. Τα αιωνόβια πλατάνια κινδυνεύουν από την δαπεδόστρωση με πλαστικό υλικό, που δεν επιτρέπει το νερό να διαπερνά στις ρίζες τους. Η υπάρχουσα μελέτη προέκυψε από Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, θεωρείται υψηλού επιπέδου και προτείνεται να υλοποιηθεί.
- Καθορισμός ζωνών ικανού πλάτους με ψηλό Πράσινο μεταξύ του Ορίου του Σχεδίου Πόλης και των λοιπών Χωρικών Ενοτήτων πέριξ αυτού. Πρόβλεψη ζωνών Πρασίνου ιδίως στα όρια μεταξύ περιοχών κατοικίας και άλλων δραστηριοτήτων, π.χ., Ζώνες Αστικών Εξυπηρετήσεων’.
- Ειδική φροντίδα για το Πράσινο στις όχθες των κλάδων του ποταμού Τριπόταμου, καθώς και των ορίων μεταξύ των ζωνών ανθρωπογενών χρήσεων και εκτάσεων γεωργικής γης.
- Χαρακτηρισμός των κορεσμένων υφιστάμενων Κοιμητηρίων ως ‘Χώρος Μνημειακού Πρασίνου’.
Miscellanea:
Α. Προσδιορισμός Ζωνών Ειδικών Ενισχύσεων και Πολεοδομικών Κινήτρων, όπως ο νόμος ορίζει.
Β. Κατάρτιση προτάσεων για την επανακατοίκηση των φθινόντων οικισμών, με στόχο την παραμονή στα χωριά συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμών (π.χ., συνταξιούχοι), αλλά και οικογενειών με μικρά παιδιά. Η αυξανόμενη τάση ‘εργασία από το σπίτι’ μπορεί, με μια σειρά κινήτρων, να ωθήσει και νέους επιστήμονες σ’ αυτούς τους οικισμούς, μάλιστα αυτούς που κατάγονται από εκεί.
Γ. Χωροθέτηση στους χάρτες της Μελέτης του οικισμού Βρωμοπηγάδου: Στον οικισμό διαμένουν μόνιμα τουλάχιστον 4 κάτοικοι, εγγεγραμμένοι είτε στη Βέροια, είτε στην Κουμαριά, ενώ υπάρχει και επιχείρηση εστίασης, που λειτουργεί όλο το χρόνο. Βρίσκεται επί της επαρχιακής οδού Βεροίας – Σελίου (ανάγκη οριοθέτησης του οικισμού).
Δ. Ο οικισμός Ξηρολιβάδου είναι πολύ παλιός και αξίζει να χαρακτηρισθεί ως ενδιαφέρων, ώστε να αρχίσει η αναβάθμισή του, διότι στερείται στοιχειωδών υποδομών.
Ε. Από τις καταγραφές της Μελέτης απουσιάζει ο φημισμένος προϊστορικός οικισμός κοντά στον οικισμό της Ν. Νικομήδειας (υπάρχει επιστημονική εργασία τεκμηρίωσης της σπουδαιότητάς του από την υπογράφουσα).
ΣΤ. Από τους χάρτες απουσιάζει η θέση των νέων Κοιμητηρίων Βεροίας.
Ζ. Συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία για την Χάραξη της Επαρχιακής οδού, καθέτου προς την Εγνατία - Εκτίμηση των πολλαπλών επιπτώσεών της στην ανάπτυξη του Δήμου.
Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές, πως η Ομάδα Μελέτης δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην ελάχιστη ανταπόκριση στις προδιαγραφές του ΤΠΣ, αλλά αντίθετα α) να αξιοποιήσει τη διαθέσιμη διεθνή και εγχώρια βιβλιογραφία για την χωροταξική και την πολεοδομική ανάπτυξη, β) να εκπονήσει πρωτογενή έρευνα όπου υπάρχουν ερωτηματικά – και υπάρχουν πολλά, γ) να εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες αξιοποίησης του πολύ άξιου εντόπιου επιστημονικού δυναμικού, προσκαλώντας τους και ενσωματώνοντας όσες προτάσεις κρίνει, πως συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου για τα επόμενα χρόνια (2025 – 2040).
Το παρόν κείμενο αποτελεί μια τέτοια πρό(σ)κληση.
ΧΑΡΤΕΣ ΖΩΝΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΛΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ (1989, 2001 & 2004)
(χρωματική απόδοση: Αναστασία Πάπαρη, 2004).
Χάρτης 1: Θεσμοθετημένη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου Βέροιας (ΖΟΕ, 1989). Μελετητές:
Κ. Πασιάς, Αρ. Λυμπεράκης, Αν. Κοτζάμπαση, Αν. Πάπαρη, Μ. Παυλούδη, Γ. Τσώχος κ. ά.
Χάρτης 2: Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου ΖΟΕ Βέροιας - Πρόταση αλλαγών (2004, Αν. Πάπαρη) στη βάση της Μελέτης Τροποποίησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δ. Βέροιας (Αθ. Γιαννακού, Κ. Θερμός, Ευ. Αγγέλης κ. ά., 2001).
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΧΑΡΤΩΝ
- Ζώνη – 1-: Γεωργική Γη Υψηλής Παραγωγικότητας
- Ζώνη – 2-: Κατοικία, Τουρισμός, Γραφεία, Αποθήκες
- Ζώνη – 3-: Δασικές εκτάσεις - Απαγόρευση δόμησης
- Ζώνη – 4-: Κατοικία, Τουρισμός, Αποθήκευση
- Ζώνη – 5-: Βιομηχανία – Βιοτεχνία χαμηλής όχλησης, Χονδρεμπόριο, Σταθμοί TIR
(περιλαμβάνει την Περιοχή Ι)
- Ζώνη – 6-: Στρατιωτικές εγκαταστάσεις, Σφαγεία, Κοιμητήρια,
- Ζώνη – 7-: Αθλητισμός, Αναψυχή
- Ζώνη – 7α-: Περιαστικό Πράσινο, Αναψυχή
- Ζώνη – 8-: Κατοικία, Τουρισμός, Αποθήκες, Θερμοκήπια
- Ζώνη – 9-: Παρόχθια Περιοχή Τριποτάμου – Απαγόρευση δόμησης
- Ζώνη -10-: Επιχειρηματικό Πάρκο (προτεινόμενη από την Τροποποίηση του 2004)
