ΝΑ ΜΗΝ ΑΝΕΓΕΡΘΟΥΝ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΤΗΚΑΝ
ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΧΘΕΙ Η ΠΑΛΑΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΑΠ΄ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΗΣ.
ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΩΝ
ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΤΗ «ΜΕΓΑΛΗ ΠΛΑΤΕΙΑ».
ΤΙ ΛΕΕΙ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΣ Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΥΡΣΟΥΖΙΔΗΣ
Μεγάλη απήχηση είχε το άρθρο του πολιτικού μηχανικού Γιώργου Ουρσουζίδη, μετά από πρόκληση που του απηύθυνε η εφημερίδα μας για να διατυπώσει την άποψή του, σχετικά με την περεταίρω ανάδειξη και αξιοποίηση του ιστορικού μνημείου της Παλαιάς Μητρόπολης Βέροιας.
Ο βεροιώτης πολιτικός μηχανικός μαζί με συνεργάτες του εξέτασαν από επιστημονικής πλευράς τα σημερινά δεδομένα και παράλληλα τις εργασίες που συντελούνται αυτό το διάστημα σε τμήμα της Παλαιάς Μητρόπολης, εκφράζοντας την άποψη ότι ορθά κατεδαφίστηκαν στα κτίσματα που εφάπτονταν στο κυρίως τμήμα της Παλαιάς Μητρόπολης και κακώς ξεκίνησε η εκ νέου ανέγερσής τους.
Παράλληλα ο Γιώργος Ουρσουζίδης και οι συνεργάτες τους κατέθεσαν μία πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση, για κατεδάφιση της πολυκατοικίας που εφάπτεται με το οικόπεδο της Παλαιάς Μητρόπολης (διασταύρωση των οδών Κεντρικής, Αντωνίου Καμάρα και Ευθ. Βαρλάμη), ώστε να αναδειχθεί περισσότερο το μνημείο και να «ενωθεί» με την πλατεία Πλατάνων με τους τεράστιους πλατάνους.
Το άρθρο του βεροιώτη πολιτικού μηχανικού δεν προκάλεσε μόνο θετικές εντυπώσεις στους απλούς πολίτες, αλλά και στον επιστημονικό χώρο, όπως είναι ο αρχιτεκτονικός κόσμος. Γι αυτό τον λόγο και από τη προηγούμενη Δευτέρα «κυοφορείται» η δημιουργία μιας επιτροπής με την συμμετοχή εκπροσώπων των αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών και απλών πολιτών που δείχνουν ενδιαφέρον για την περεταίρω ανάδειξη του μνημείου, τόσο με τη μη ανέγερση των κτισμάτων που σωστά κατεδαφίστηκαν, όσο και με την υλοποίηση, σε δεύτερο χρόνο, της «ενοποίησης» του χώρου της Παλαιάς Μητρόπολης με την Πλατεία Πλατάνων.
Ερωτηθείς σχετικά ο Δήμαρχος Βέροιας Κώστας Βοργιαζίδης για την ιδέα-πρόταση του Γιώργου Ουρσουζίδη να απαλλοτριωθεί και να γκρεμιστεί η πολυκατοικία ώστε να «ενοποιηθεί» ο χώρος του μνημείου με την πλατεία Πλατάνων, μας είπε ότι «σαν ιδέα είναι καλή. Σαφώς και είναι καλύτερα να μην υπάρχουν κτίσματα γύρω από το μνημείο. Όμως πρέπει να λάβουμε υπόψιν κατά πόσο μπορεί να υλοποιηθεί μια τέτοια ιδέα και τι χρόνος θα απαιτηθεί με απαλλοτριώσεις και άλλες διαδικασίες που χρειάζονται. Ποιος θα κάνει την απαλλοτρίωση, τι κόστος θα απαιτηθεί. Είναι ζητήματα τα οποία είναι πολύ δύσκολα για να λυθούν».
Γιώργος Ουρσουζίδης: Προσβάλουμε το μοναδικό, το κορυφαίο μνημείο που μας κληροδοτήθηκε
«Τα υπό κατασκευή τρία νέα κτίρια. Αφού για αρκετούς μήνες εκτελέστηκαν εργασίες αποκατάστασης… στη συνέχεια κατεδαφίστηκαν, για κατασκευαστούν εκ νέου, καλύπτοντας από την οδό Κεντρικής ολόκληρη τη Δυτική όψη του μνημείου!» μας είπε ο πολιτικός μηχανικός Γιώργος Ουρσουζίδης και πρόσθεσε επισημαίνοντας τα εξής:
«Εύλογα προκύπτουν τα παρακάτω αναπάντητα – μέχρι στιγμής – ερωτήματα:
1. Με ποια τεκμηρίωση η διοίκηση άλλαξε θέση, διατηρώντας τα τρία κτίρια, ενώ αρχικά – και ορθά – αποζημίωσε τους φερόμενους ιδιοκτήτες προκειμένου να τα κατεδαφίσει;
2. Για ποιο λόγο, ενώ ξεκίνησαν εργασίες αποκατάστασης, και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα, στη συνέχεια κατεδαφίστηκαν;
3. Μετά την κατεδάφιση των τριών κτιρίων, αποκαλύφθηκε ένα αξιόλογο τμήμα του αρχικού αύλειου χώρου, δεν είναι πολύ πιθανόν μπροστά από την Δυτική, την κύρια είσοδο, να υπάρχει κάτι ανάλογο ή κάτι ακόμη πιο αξιόλογο;
(Αν κοιτάξει κανείς το κατώφλι της Δυτικής εισόδου, θα δει, ότι κάτω απ το νέο γυάλινο κατώφλι - που τοποθετήθηκε κατά την πρόσφατη αποκατάσταση του μνημείου - φαίνεται το αρχικό, το μαρμάρινο, το αυθεντικό. Το γυάλινο τοποθετήθηκε για να μαρτυρά, πια ήταν η στάθμη εισόδου στο ναό, καθώς και του περιβάλλοντα χώρου).
4. Το βασικά ερωτήματα παραμένουν:
- Γιατί να παραμείνει «θαμμένη» ολόκληρη η Δυτική όψη του μνημείου, μαζί με τον αύλειο χώρο;
- Γιατί η Βόρεια όψη (Κεντρικής) να παραμείνει πίσω από τη νέα κατασκευή;
- Γιατί να μην αναδειχθεί το μνημείο, όπως αρχικά προέβλεπε η σχετική υπουργική απόφαση, όπως προ χιλιετίας σχεδιάστηκε και για πολλούς αιώνες παρέμεινε να δεσπόζει στο χώρο και να απολαμβάνει το σεβασμό των κατοίκων – Χριστιανών και μη ;
Προσβάλουμε το μοναδικό, το κορυφαίο μνημείο που μας κληροδοτήθηκε, προκειμένου να διατηρήσουμε τρία κτίσματα που κατασκευάστηκαν αυθαίρετα επί τουρκοκρατίας, από ανθρώπους που ούτε μόρφωση, ούτε παιδεία διέθεταν για να κατανοήσουν την ύβρη – ίσως περίσσευε το θράσος ! Επ αυτού δεν υπάρχει αντίλογος».
Η Δυτική όψη του μνημείου παραμένει «θαμμένη»
Ειδικοί επιστήμονες δηλώνουν, ότι πρόκειται για ένα ξεχωριστό μνημείο, ένα ξεχωριστό Ναό, είναι ένας από τους μεγαλύτερους μεσοβυζαντινούς ναούς των Βαλκανίων, χτισμένος τη δεκαετία 1070-1080 από τον επίσκοπο της πόλης Νικήτα. Τα χαρακτηριστικά εκείνα που προσδίδουν στην Παλαιά Μητρόπολη μοναδικότητα και ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, καλλιτεχνική και ιστορική αξία, είναι η ενσωμάτωση παλαιοχριστιανικών προτύπων, δίνοντας την εντύπωση ενός αρχαιότερου ναού σε σύγκριση με τα αντίστοιχα μνημεία της ίδιας περιόδου, καθώς και ο εντυπωσιακός τοιχογραφικός διάκοσμος, ο οποίος φιλοξενεί μερικά από τα σπουδαιότερα έργα βυζαντινής ζωγραφικής του 12ου, 13ου και 14ου αιώνα.
Η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί δημόσιο αγαθό που χρήζει διαρκούς προστασίας, επιμελημένης συντήρησης, ανάδειξης και προ παντός σεβασμού.
Δυστυχώς ο ναός από το 1387, όταν για πρώτη φορά η Βέροια καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς μέχρι την οριστική της κατάληψη το 1433 υφίσταται καταστροφές και γίνεται το κεντρικό τζαμί της πόλης. Μαγαζιά και σπίτια κατασκευάζονται κατά μήκος της Βόρειας πλευράς σε επαφή με το τζαμί, πλέον, επί της κεντρικής οδού, έτσι το μνημείο αποκτά την εικόνα που αποτυπώνεται το 1906.
«Στο κορυφαίο μνημείο της πόλης οφείλουμε σεβασμό. Οφείλουμε να καταθέσουμε άποψη, χωρίς ενδοιασμούς και «δεύτερες» σκέψεις. Στο πολύτιμο πολιτιστικό απόθεμα της πόλης, αλλά και της Μακεδονίας, η Παλαιά Μητρόπολη της Βέροιας κατέχει κυρίαρχη, βαρύνουσα θέση» μας είπε ο Γιώργος Ουρσουζίδης και πρόσθεσε:
«Αναγκάζομαι να επανέλθω περιληπτικά σε στοιχεία που ήδη έχουν δημοσιευτεί, προκειμένου να γίνει απολύτως κατανοητό, ότι πρόκειται – εκτός των άλλων - για ένα μοναδικό μνημείο που βίωσε μαζί με τους κατοίκους, επί μια χιλιετία, την πολυτάραχη ιστορία του τόπου, αλλά και ολόκληρης της Μακεδονίας. Αξίζει τον απόλυτο σεβασμό!
Με καλή πίστη, πρέπει να συμφωνήσουμε, ότι οι μεταγενέστερες αυθαίρετες κατασκευές σε επαφή με το μνημείο – γι αυτές πρόκειται - συνιστούν βάναυση προσβολή του μνημείου. Πράγματι το 2010 το υπουργείο πολιτισμού, μετά και από συντονισμένες ενέργειες συμπολιτών μας – πρέπει να αναφέρω - ξυπνά από το λήθαργο και αποφασίζει να αποζημιωθούν οι φερόμενοι ιδιοκτήτες, ώστε να κατεδαφιστούν όλες οι αυθαίρετες κατασκευές, προκειμένου να ξεκινήσουν οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου και να αναδειχθεί με τρόπο αξιόπιστο και τεχνικά άρτιο. Εάν δεν άλλαζε η στάση της διοίκησης, το μνημείο θα είχε περίπου τη μορφή, όπως τη σχεδίασε εκλεκτός συνάδελφος αρχιτέκτων».
Και κατέληξε ο Βεροιώτης πολιτικός μηχανικός, τονίζοντας πως «δυστυχώς η διοίκηση άλλαξε θέση! Αποφάσισε να εξαιρέσει από την κατεδάφιση και να αποκαταστήσει τρία κτίρια επί της οδού Κεντρικής που καλύπτουν μέρος της Βόρειας και Δυτικής όψης – και το χειρότερο - ολόκληρη η Δυτική όψη παραμένει «θαμμένη», όπως και αύλειος χώρος μπροστά από την κύρια είσοδο του μνημείου!».
Η «Μεγάλη Πλατεία»
Η μόνη εξήγηση που μπορεί να σκεφτεί κανείς, είναι ότι το υπουργείο επιθυμεί να εγκαταστήσει χρήση στα υπό ανέγερση κτίσματα, ώστε να εδραιώσει την ιδιοκτησία του πάνω στο μνημείο (μη λησμονούμε ότι πρόκειται για εκκλησία), κάτι που ούτως ή άλλως ισχύει, αφού χρηματοδότησε την αποκατάσταση του μνημείου με 3.500.000 € και απαλλοτρίωσε όλα τα αυθαίρετα κτίσματα που το περιέβαλαν. Έτσι όμως κυριαρχεί η σκοπιμότητα, έναντι του προφανούς οφέλους της κοινωνίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς, που είναι η πλήρης ανάδειξη του μνημείου, το ξεμπάζωμα της Δυτικής όψης – πρόκειται για εμβληματικό μνημείο της Βυζαντινής πόλης και ένα από τα κορυφαία του μεσαιωνικού πολιτισμού !
Είναι αυτονόητο, ότι ο σεβασμός του κορυφαίου μνημείου της πόλης, απαιτεί την ανάδειξη όλων των όψεων στην αυθεντική τους μορφή, την διαμόρφωση του αύλειου χώρου όπως εξ αρχής κατασκευάστηκε, ώστε να το αναδεικνύει, να δεσπόζει, στο κέντρο μιας μεγάλης πλατείας!
«Ακριβώς αυτή η σκέψη μας οδήγησε στο σχεδιασμό της «Μεγάλης πλατείας», από την «Πλατεία Πλατάνων» μέχρι την οδό «Περικλέους» και την κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου γύρω από τον «Ιστορικό Πλάτανο» της πόλης, στο όριο της παραδοσιακής περιοχής μέχρι τον Τριπόταμο – το υπέροχο ποτάμι μας!» μας είπε ο πολιτικός μηχανικός Γιώργος Ουρσουζίδης και τόνισε ότι «εύκολα παρατηρεί κανείς, ότι διαμορφώνονται στο κέντρο της πόλης - πέρα από τον τεράστιο χώρο, όπου δεσπόζει το μνημείο και ο «Ιστορικός Πλάτανος», η ιστορία μας - χώροι για πολιτιστικά δρώμενα, για μουσικές εκδηλώσεις κ.λ.π. Βασική προϋπόθεση η αποζημίωση των ιδιοκτητών της οικοδομής μεταξύ των οδών «Κεντρικής και «Αντωνίου Καμάρα», το όφελος της πόλης νομίζω είναι προφανές».
Ποιοι πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλία
Στο ερώτημα ποιοι φορείς θα μπορούσαν να εκφράσουν άποψη επί του ζητήματος ή να αναλάβουν πρωτοβουλία, η απάντηση του Γιώργου Ουρσουζίδη είναι ξεκάθαρη:
«Σε επίπεδο επιστημονικών φορέων, οι Αρχιτέκτονες μηχανικοί ή ακόμη και ειδικότητες που αφορούν στην ιστορία της τέχνης.
Σε επίπεδο θεσμών, η Εκκλησία, μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για Ιερό Ναό, έτσι προ χιλιετίας κατασκευάστηκε από το υστέρημα των πολιτών, ενδεχομένως και κάποιων εύπορων πολιτών, άλλως δε θα υπήρχε! Εφόσον κρίνει ότι ο ναός προσβάλλεται από την κατασκευή των κτιρίων, οφείλει να πάρει θέση!
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, εφόσον κρίνει ότι το μνημείο πρέπει να αναδειχθεί στην αυθεντική του μορφή ή ότι προσβάλλεται ο δημόσιος χώρος, οφείλει να πάρει θέση.
Περιττό να τονίσω ότι ο φορέας χρηματοδότησης πρέπει να ελέγχει, εάν τα χρήματα διατίθενται για το σκοπό που σχεδιάστηκε το έργο, δηλαδή εάν πρόκειται για αποκατάσταση ή για κατεδάφιση και ανακατασκευή!
Και φυσικά ο πολίτης, όταν θεωρεί ότι θίγεται η πολιτιστική του κληρονομιά, όταν προσβάλλεται ο δημόσιος χώρος, στο «κάτω – κάτω», αυτός πληρώνει!».
Κώστας Τσιμόπουλος / Εφημερίδα "Βέροια"
