Εάν δεν σπεύσεις εγκαίρως συ, θα σε προλάβει ο αντίπαλός σου,
όστις θα φορεί τον κόθορνον της φιλανθρωπίας αμφιδεξιώτερον.
Α. Παπαδιαμάντης «Οι χαλασοχώρηδες»
Δεν είναι η πρώτη φορά που εργαζόμενοι και μικρομεσαίοι και γενικά τα πιο φτωχά οικονομικά στρώματα χάνουν τη μάχη των εκλογών από την οικονομική ελίτ της χώρας. Είναι ο κανόνας μας λένε τα ίδια τα βιώματά μαςκαι οι στατιστικές. Η αντίθετη περίπτωση είναι σπάνια και έρχεται μόνον όταν συνυπάρχουν κάποιες σημαντικές προϋποθέσεις που την προετοιμάζουν και την επιτρέπουν. Συμβαίνει όταν σε ορισμένο βαθμό κατανοούν οι εκμεταλλευόμενοι και καταπιεσμένοι πως «είναι αδύνατο να ζουν με τον παλιό τρόπο» και απαιτούν αλλαγή, ενώ ταυτόχρονα οι έχοντες και κατέχοντες«δεν μπορούν να κυβερνούν με τον ίδιο τρόπο» (Εννοείται πως αν αυτό συμβεί στον υπέρτατο βαθμό τότε έχουμε την επιτομή των όρων μιας επανάστασης, που δεν γνωρίζει κανένας πια μορφή μπορεί να πάρει στις μέρες μας ή στο μέλλον,«Θεοί μεν γαρ μελλόντων»!) Η υπηρέτηση των λαϊκών στρωμάτων σε αυτές, τις όχι τόσο συχνές περιπτώσεις,πραγματοποιείται σε ανάλογο βαθμό με τη συνείδηση, την οργάνωση, την ενότητα και την ικανότητα και το μέγεθος των ηγετών που την εκφράζουν και με διαρκές το ερώτημα «πως μπορούν να συμφιλιωθούν η δικαιοσύνη, η ισότητα και η ελευθερία»!
Τα όριά της και ο ριζοσπαστισμός της επιδιωκόμενης αλλαγής καθορίζονται πάντα από τα ευρύτερα πλαίσια μέσα στα οποία λειτουργεί η χώρα και από το συσχετισμό δυνάμεων μέσα σ’ αυτά. Στις συνθήκες που ζούμε,στο πρώτο τέταρτο του 21ο αιώνα, στις δυτικές ευρωπαϊκές δημοκρατίες, με τις υπάρχουσες πολιτικές ισορροπίες, οιόποιεςεπιτυχίες αναφέρονται σε επιμέρους ζητήματα και όχι στο σύνολο των επίδικωνπου από την πλευρά της όποιας αριστεράς παραπέμπονται στο απώτερο μέλλον.Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο,οπόταν παγιώθηκαν και οι αρχές της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας, δηλαδή η μικτή οικονομία και ο περιορισμός του κράτους μόνον στην ιδιοκτησία των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και των δημοσίων υπηρεσιών, υιοθετήθηκε ηκεϋνσιανή οικονομική θεωρία καιδημιουργήθηκε το κράτος πρόνοιας με ισχυρά δίκτυα κοινωνικής προστασίας. Γύρω από αυτές τις αρχές και πρακτικές κινείται ο λεγόμενος προοδευτικός, δημοκρατικός ή κεντροαριστερός χώρος. Αυτή η εκδοχή ενισχύθηκε και από τηνκατάρρευση του ανατολικού μπλοκ η οποία οδήγησε λίγο ως πολύ στη συρρίκνωση των κλασικών Κομμουνιστικών Κομμάτων μέχρι εξαφανίσεως.
Οι νίκες, οι κατακτήσεις,που πετυχαίνει αυτός ο χώρος,με βάση τους υπάρχοντες κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού, δεν είναι ούτε μόνιμεςούτε σταθερές αλλά υπονομεύονται συνήθως από συντηρητικές κυβερνήσεις που εκπροσωπούν πάγια συμφέροντα των οικονομικών ελίτ, οι οποίες κατά βάση εκμεταλλεύονται τη δύναμη των ΜΜΕ που κατά μεγάλο μέρος κατέχουν, την επιθυμίασε πολλές περιπτώσεις των πολιτών για καινούρια πρόσωπα, όπως και την ελπίδα που πάντα τρέφουν για καλύτερες συνθήκες ζωής.
Με την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης τα τελευταία τουλάχιστον 30 χρόνια και την ενσωμάτωση κομματιών της σοσιαλδημοκρατίας σ’ αυτή τη λογική, οι ιδιωτικοποιήσεις επεκτάθηκαν και στην κοινή ωφέλεια (ενέργεια, τηλέφωνο, νερό) υγεία, παιδεία, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με συρρίκνωση ή και εξαΰλωση αυτό που ονομάστηκε κράτος κοινωνικής πρόνοιας. Οι εργαζόμενοι δέχονται σοβαρές πιέσεις χωρίς συλλογικές συμβάσεις, με επισφαλείς θέσεις εργασίας και το προλεταριάτο συνοδεύεται σε σημαντικό πλέον βαθμό από το λεγόμενο πρεκαριάτο (περιστασιακά ή εποχικά ή εκ περιτροπής εργαζόμενοι) με αποδοχές χαμηλές που εμποδίζουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής, πόσο μάλλον την αυτοπραγμάτωση των ανθρώπων!Οι νέες τεχνολογίες, η εισαγωγή της πληροφορικής, της ρομποτικής στην παραγωγή, οι εκτυπωτές τριών διαστάσεων, η τεχνητή νοημοσύνη και τόσα άλλα, οδηγούν σε μια νέα εποχή γενικώς αχαρτογράφητη πουυπονομεύει εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Οι μεσαίεςκυρίως επιχειρήσεις δέχονται τεράστιες πιέσεις με την απειλή της εξαφάνισης από τις πολυεθνικές αλυσίδες (οι οποίες εύκολα μετακινώντας το χρήμα εμφανίζουν κέρδη σε χώρες χαμηλού έως μηδενικού φορολογικού συντελεστή, ενώ εμφανίζουν ελάχιστα σε χώρες με υψηλούς συντελεστές και ταυτόχρονα παρουσιάζουν αυξημένα έξοδα σ’ αυτές!),οι οποίες αποχτούν ακόμα και μεγαλύτερη ισχύ και από τα πολλάκράτη. Αυτή η αέναη τάση στον καπιταλισμό,κυρίως σε περιόδους κρίσης,οδηγεί τα ενδιάμεσα στρώματα,υπό την απειλή προλεταριοποίησης, σε δεξιές και ακροδεξιές επιλογέςθεωρώντας πως μπορούν να στρέψουν την ιστορία προς τα πίσω.ΟΈκο τονίζειχαρακτηριστικά στα «Πέντε ηθικά κείμενα» πως το γεγονός: «πηγάζει από την ατομική ή κοινωνική απογοήτευση. Αυτός είναι και ο λόγος που ένα από τα πιο τυπικά χαρακτηριστικά των φασιστικών καθεστώτων του παρελθόντος ήταν η επίκληση προς μια απογοητευμένη μεσαία τάξη που μαστιζόταν από μια οικονομική κρίση ή ένιωθε πολιτικά ταπεινωμένη και φοβισμένη από την πίεση που της ασκούσαν οι χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις.»
Η χρεοκοπία της χώρας μας και τα επακόλουθά της, οι μεταναστευτικές ροές που ήρθαντην ίδια περίοδοπρόσθεσαν στην όλη κατάσταση. Ο πολιτικός χώρος που εκφράζει την οικονομική ελίτ σιγά που θα άφηνε την ευκαιρία να πέσει κάτω. Πρώτο το μεγαλύτερο από τα κόμματά της έγκαιρα ενσωμάτωσε ακροδεξιά στοιχεία με αντίστοιχη ρητορική, με σκοπό να προσεταιριστεί τους ανησυχούντες αποπροσανατολίζοντάς τους. Επίσης,ο χώρος αξιοποιεί και πιο σκληρές εκδοχές, οι οποίες δεν προκύπτουν ξαφνικά από το πουθενά, αλλάπροβάλλονται δεόντως από μέσα μαζικής ενημέρωσης και από κέντρα εξουσίας με δόλιο και παραπλανητικό τρόπο είτε για να απαιτούν και να πιέζουν το στρίψιμο του τιμονιού της χώρας όλο και πιο δεξιά είτε ως ένα από τα έσχατα πολιτικά καταφύγια του!
Aιχμή του αποπροσανατολιστικού δόρατος το μεταναστευτικόπου αποτελεί το πλέον προσιτό θέμα για τη δεξιά ρητορική σε όλη την Ευρώπη. Η δεξιά με τα κλασικά της σύνεργα:Φωτογραφίεςστελεχών της σε ένα σύγχρονο φράχτη στα σύνορα δημιουργούντην αίσθηση ή την ψευδαίσθηση ασφάλειας για τη χώρα καιτην υπεράσπιση των συνόρων της. Μια ταυτόχρονη δήλωση επίσης,οξύνει και εκμεταλλεύεται το φυσικό φόβο του διαφορετικού,και δίνει πόντους απέναντι σε μια ανθρωπιστική αντίληψη, αλληλεγγύης και αντικειμενικής ανάλυσης των γεγονότων. Και δεν είναι μόνον αυτά, στη ρίζα της ακροδεξιάς ψυχολογίας υπάρχει μια εμμονή με εχθρούς του έθνους, πραγματικούς ή φανταστικούς και θεωρίες συνωμοσίας. Για τους «πολιορκημένους» οπαδούς ο πιο εύκολος τρόπος να πολεμήσεις τη συνωμοσία είναι η επίκληση στην ξενοφοβία (Υπάρχει σχέδιο να κατακλυστεί η χώρα από μουσουλμάνους, οι Ευρωπαίοι επίσης μας επιβουλεύονται, θέλουν να αλλοιώσουν τον πολιτισμό μας και την ορθόδοξη πίστη μας! Η μείωση των γεννήσεων, οι αμβλώσεις λειτουργούν προς την ίδια κατεύθυνση και προκειμένου να τα δεχθούμε όλα αυτά μας ψεκάζουν κιόλας!)
Με στόχο τη «Φθορά των Συνειδήσεων» επιχειρούν και καταφέρνουν να χειραγωγούν, τον τρόπο σκέψης, συμπεριφοράς των πιο ευάλωτων ανθρώπων, οι ολιγάρχεςμε τα δικά τους ΜΜΕ και με τον λόγο των κομμάτων τους. Ένας πολίτης με καθαρό μυαλό και υπό κανονικές συνθήκες, μπορεί να πεισθεί μόνον με μιά ορθολογιστική επιχειρηματολογία. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιοόταν αγωνιά ή κατατρύχεται από φόβο.Όταν ζει με την αγωνία πως θα χάσει την επιχείρησή του ή τη δουλειά του. «Παίζουν με τα αισθήματα και με το συγκινησιακό κόσμο του ατόμου και επιλέγουν τον καλύτερο τρόπο για να ουδετεροποιούν την ικανότητα του να σκέπτεται με τη βοήθεια της λογικής».Ο φόβος και το μίσος, γίνονται κινητήριες δυνάμεις της συμπεριφοράς. (Αυτό το σκοπό δεν εξυπηρετούσαν οι ειδήσεις καθ’ όλη την προηγούμενη τετραετία; Ήταν «οι ειδήσεις μίσους και φόβου» όπου στη θέση του «Γκολντστάιν του εχθρού του λαού» στα καθ’ ημάς βρέθηκε ο «Τσίπρας, η εθνική εξαίρεση»).Έτσι αισίως βρεθήκαμεστην 107η θέση σε ό,τι αφορά την ελευθερία του τύπου ενώ σε ό,τι αφορά την αίσθηση διαφθοράς πρώτοι στους 27 της ΕΕ.
Κάτω από μιαατομικιστική αντίληψη των πραγμάτων στις πρόσφατες εκλογές κέρδισε η παράταξη αυτών που πολλοί αποκαλούν και «ιδιοκτήτες της χώρας»,καθόσον πλέον κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου της μετά και τις αθρόες ιδιωτικοποιήσεις που τις ονομάζουν μεταρρυθμίσεις! Κέρδισε σε ένα ευνοϊκό γι αυτήν κλίμα,με τη χώρα να έχει βγει από τα μνημόνια, με τη δημοσιονομική χαλάρωση λόγω Covidκαι την ευχέρεια τηςδιαχείριση ενός μεγάλου ποσού από τα 37 δις του Τσακαλώτου, από τα 30,5 δις του Ταμείου ανάκαμψης της ΕΕ, από τα 26,2 δισ.€ του προγράμματος ΕΣΠΑ 2021-2027 και από τα 4,5 δισ. € από πρόσθετες εισπράξεις έμμεσων φόρων λόγω πληθωρισμού! Αντίθετα η προηγούμενη θα έπρεπε να μαζέψει τα 37 δις για να ξελασπώσει η χώρα μετά τη χρεοκοπία του 2010 και για να μπορείαυτή να σταθεί όρθια στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι!
Έχασε η παράταξη, αυτή των αυτοαποκαλούμενων προοδευτικών, δημοκρατικών δυνάμεων της κεντροαριστεράς που λίγο ως πολύ εκπροσωπεί ή αναφέρεται στα φτωχά και μεσαία κοινωνικά στρώματα,δυστυχώς και με τη βούλα των μικρών κομμάτων της που για δικούς τους λόγους -τους οποίους μπορούμε να δούμε είτε δια γυμνού οφθαλμού είτε αν ψάξουμε χωρίς ιδεοληψίες λίγο περισσότερο- ή του μεγαλύτερου που δεν κατάφερενα πείσει για το βιώσιμο του σχήματος που θα προέκυπτε από τις δυνάμεις τις οποίες καλούσε να συμπράξουν.Τέλος πάντων «Έξυπνος δεν είναι εκείνος που δεν κάνει λάθη. Τέτοιοι άνθρωποι δεν υπάρχουν και ούτε μπορούν να υπάρξουν. Έξυπνος είναι εκείνος που κάνει λάθη όχι πολύ σοβαρά και ξέρει να τα διορθώνει εύκολα και γρήγορα.» Φοβάμαι πως κάποιοι έκαναν και σοβαρά λάθη και δεν έχουν σκοπό να τα διορθώσουν γρήγορα. Οψόμεθα!
Δεν ήρθε βέβαια σε καμιά περίπτωση «Το τέλος της ιστορίας» παρά το ότι οι συνθήκες θα είναι πιο δύσκολες για τις λαϊκές τάξεις. Το υπάρχον σύστημα εξουσίας πέτυχε ώστε να εκλεγεί μια κυβέρνηση με το 40,56% (Δυσοίωνο ρεκόρ, ιστορικά υψηλότερου ποσοστού αποχής από εθνικές εκλογές καταλαμβάνουν αυτές της 25ης Ιουνίου. Η αποχή άγγιξε το 47,16%) του 52,84% των ψηφισάντων (ένας απλός πολλαπλασιασμός και μια διαίρεση μας λένε με το 21,43% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους!Αρκούν τα ποσοστά αυτά για να αποπερατωθεί ηοικοδόμηση καθεστώτος μαζί με τους παραλογισμούς όπως,3 στους 4 βουλευτές στην Ημαθία ΝΔ και 1 μικρού κόμματος, βάση της νέας ηθικής που εισήγαγε τοπαρόν εκλογικόσύστημα;) και να έχει άλλα τρία κόμματα στη βουλή με ανθρώπους που φλέγονται για δύναμη και εξουσία! Με δημοκρατική αντιπολίτευση σαλαμοποιημένη που αν συνεχίσει με την ίδια λογική, θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να καταλήξει στο «ποιος τελικά ήταν ο μεγαλύτερος χορηγός της δεξιάς»!
Όμως έχουμε πλέον και την προσγείωση στην πραγματικότητα, την εξάντληση της εικονικής τοιαύτης και της προεκλογικής κυβερνητικής πλειοδοσίας! Όσο οι προσδοκώμενες λύσεις προβλημάτων και εξυπηρετήσεις αναγκών θα αθετούνται ή θα αναβάλλονται τόσο πιογρήγορα θα εξανεμίζεται η τεχνητή«πολιτική σταθερότητα» η εκ του υπάρχοντος καλπονοθευτικού νόμου εκπορευόμενη! Εκ των ων ουκ άνευ βέβαια αποτελούν η ανασύνταξη μιας σοβαρής και ουσιαστικής αντιπολίτευσης, η γρήγορη αποκάλυψη όσων ηδονίζονται με την εξουσία και δεν ορρωδούν προ ουδενός, όσων θα πασχίζουν να βγάλουν απωθημένα περασμένων ετών, σε μια βουλή που δεν θα θυμίζει ναό της δημοκρατίας αλλά θέατρο του παραλόγου, όπως το επεδίωξε και το πέτυχε το οικονομικομιντιακό σύστημα που κινεί τα νήματα!
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι προοδευτικές δυνάμεις ηττώνται με τέτοιο εκκωφαντικό τρόπο. Από τις πιο χαρακτηριστικές αυτή του Ελ. Βενιζέλου που έχασε τις εκλογές του 1920 και δεν εκλέχθηκε ούτε βουλευτής. Μετά την αποτυχία του αυτή κατέφυγε αυτοεξόριστος στο Παρίσι και έκανε την Π. Δέλτανα γράψει στο ημερολόγιό της:«Τι είναι μέσα μας τόσο βαθιά ριζωμένο, που μας κάνει ακόμα ν’ αγαπούμε τούτη τη μητριά Ελλάδα, που διώχνει όλα της τα αγνά, τα ευγενικά παιδιά της… Τι είναι μέσα μας τόσο κακό στοιχείο, ώστε τρώγει και μαραίνεται ό,τι ευγενικό κάνει να ξεπροβάλει στη φυλή μας;» Και τον ίδιο να αναφωνεί πριν αναχωρήσει του: Σαν κακούργοι φεύγομε!
Αλλά οφείλουμε ψύχραιμα, με αναστοχασμό, με κριτική ματιά, με μέθοδο (που θα στηρίζεται σε έλεγχοτων πάντων με τα συμβάντα και με τα διδάγματα της ιστορίας) να «σηκώσουμε το βάρος της εποχής μας» και να μην ξεχνάμε πως «τις ωραίες ψυχές (με το φως του χαμόγελου) υπάρχουν πάντα οι άνθρωποι που τις βλέπουν». Γι αυτό δεν απελπιζόμαστε, συμμετέχουμε,συνεχίζουμε, αγωνιζόμαστε!
Κώστας Καραγιάννης
Φυσικός
