Το 814 π.Χ. ο Ηρακλείδης Κάρανος την κάνει πρωτεύουσα του πρώτου βασιλείου των Μακεδόνων. Στα ρωμαϊκά  χρόνια γνώρισε  σχετική ακμή καθώς βρισκόταν πάνω  στην περίφημη Εγνατία οδό, σύμφωνα με τον ιστορικό Τίτο Λίβιο ήταν ΄΄πόλις ευγενής και αξιόλογος΄΄.

Από την εποχή του Αυγούστου μέχρι το 250 μ. Χ. διέθετε δικό της νομισματοκοπείο, ένα από τα 9 που είχαν επιτρέψει οι Ρωμαίοι στην Μακεδονία.

Το 1395 μαρτυρείτε ολοκληρωτική καταστροφή από μεγάλο σεισμό από την οποία δημιουργήθηκαν οι καταρράκτες της. Έδωσε βροντερό παρών στους μακεδονικούς αγώνες και στους βαλκανικούς πολέμους . Απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό στις 18 Οκτωβρίου 1912.

Διασχίζουν  το χωριό Άγρα  (Φιλόκαστρο ) πήρε το όνομα του από τον μακεδονομάχο  καπετάν Άγρα ο οποίος κρεμάσθηκε  από τους βούλγαρους κομιτατζήδες  μαζί με τον καπετάν Μίγγα ( από την Νάουσα ) στην είσοδο του χωριού Καρυδιά ( Τέχοβο) στις 7 Ιουνίου 1907. ( στους αγώνες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας).

Πέρασαν  την Άρνισσα, το όνομα της είναι προϊστορικό και ομόρριζο με το όνομα της πόλης Άρνης στη λίμνη της Κωπαϊδας.

Οι επιδρομείς του Σαμουήλ την ονόμασαν Όστροβο ( 10ος –11ος αιών μ.Χ.) που σημαίνει νησί.

Αριστερά τους η λίμνη Βεγορίτιδα, είναι αλπικού τύπου και τεκτονικής προέλευσης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 500 μ. από την θάλασσα και περιλαμβάνει έκταση περίπου 60 τετρ. χλμ.

Φθάσανε στον παλιό Άγιο Αθανάσιο, παλιά  ονομαζόταν Τσέγανη. Τους υποδέχθηκε με ένα ψιλόβροχο και αρκετά σύννεφα.

 Εντυπωσιακές αναπαλαιωμένες κατοικίες, γραφικά πέτρινα σοκάκια, τα  νεόκτιστα πέτρινα σπίτια κτισμένα από πελεκητή  πέτρα (δείγματα τοπικής μακεδονικής  αρχιτεκτονικής ) τους εντυπωσιάζουν.

Το 1992  χαρακτηρίσθηκε παραδοσιακός οικισμός.

Χτίσθηκε στα τέλη του 16ου  αιώνα από κτηνοτρόφους και χτίστες από την Ήπειρο, που κατέφυγαν εδώ και αποτέλεσε το ανατολικό σημείο της ζώνης που ήταν υπό τον έλεγχο, ως τσιφλίκι του Αλή Πασά των Ιωαννίνων.

Η θέση του χωριού είναι εξαιρετική καθώς  ήταν καλά κρυμμένο  για προφύλαξη  από ληστές.

Έχει  νοτιοανατολικό προσανατολισμό για αξιοποίηση των ηλιόλουστων ημερών του χειμώνα  με  περιορισμό του ψύχους.

Σημαντικό αξιοθέατο η εκκλησία της Αναλήψεως η οποία κτίσθηκε στα τέλη του 17ου  αιώνα.( τρίκλιτη ξυλόγλυπτη βασιλική με νάρθηκα).

Στην Τουρκοκρατία ο οικισμός ήταν καθαρά βουκολικός, που ζει  με  αυτάρκεια λόγω των πλούσιων κτηνοτροφικών προϊόντων (τυροκομικά, κρέας, μαλλί, υφαντά) αλλά και των αμπελουργικών ( κρασί, τσίπουρο) από καλλιέργειες στους πρόποδες του βουνού.  Ελληνικό σχολείο λειτούργησε το 1870.

Στην διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα στην περιοχή πραγματοποιήθηκαν βίαιες συγκρούσεις.

Ο  Α΄ παγκόσμιος πόλεμος,  η γερμανική κατοχή, ο εμφύλιος , η φτώχεια  και οι πιέσεις  στον ντόπιο πληθυσμό  οδήγησε  σε συρρίκνωση τον αριθμό των κατοίκων που κατέφυγαν στην μετανάστευση. ( Η.Π.Α., Γερμανία , Αυστραλία ).

Προετοιμασία  για ανάβαση,   φίλοι ορειβάτες  από την Βέροια, αφήσανε πίσω τους  και τα τελευταία σπίτια του οικισμού πήρανε το μονοπάτι  μέσα  από θλιμμένες  οξιές  γυμνές από  φύλλωμα . 

Ανεβαίνοντας  ψηλότερα το τοπίο τους  σαγηνεύει.

Η δύναμη και η ομορφιά της φύσης σιγά – σιγά αποκαλύπτεται.  Εδώ η στιγμή γίνεται αιωνιότητα και η αιωνιότητα στιγμή και εμείς οι ορειβάτες έχουμε την ευλογία να τη διαβούμε και να τη ζήσουμε.

Το μονοπάτι ανάμεσα σε δάσος οξιάς ονειρεμένο  και ο δασικός δρόμος στη συνέχεια    - χιονισμένος - ανηφορικός και δύσκολος.

Ορειβατούν για περισσότερο από μία ώρα.  Τα πυκνά δάση εναλλάσσονται με χαράδρες,  βουνοπλαγιές  και  κορυφές. Βελανιδιές, οξιές, καστανιές, πεύκα και έλατα.

Εδώ ζουν σε μικρούς αριθμούς ζαρκάδια, αγριογούρουνα, λύκοι και αλεπούδες.

Φθάσανε σε ξέφωτο κάτω χαμηλά ο παλιός Άγιος Αθανάσιος και η λίμνη Βεγορίτιδα.

Από εδώ  ψηλά νοιώθεις να είσαι πιο κοντά στο Δημιουργό!

Όποιος  δεν πάτησε μια , έστω και   μια  χαμηλή κορυφή, μόνο εκείνος δεν καταλαβαίνει το μεγαλείο και την προσφορά της φύσης.

Έμειναν να απολαμβάνουν με όλες τους τις αισθήσεις τούτο το υπέροχο χιονισμένο τοπίο, αισθάνονται βαθιά ευγνωμοσύνη που έχουν την τύχη και την ευκαιρία να απολαύσουν αυτή την υπέροχη ομορφιά.

Ανεβαίνοντας ψηλότερα τοπίο τυλιγμένο στη σιωπή του Χειμώνα, κάτασπρο και μόνο.

Ορειβατούνε τώρα σε μονοπάτι χιονισμένο  με εκατοντάδες χιλιάδες φύλλα πεσμένα,  τριγύρω οξιές  ντυμένες στα λευκά του χιονιού, τυλιγμένες  στην μελαγχολία του Χειμώνα.

Γάργαρα μουρμουρητά  ακούγονται στα δεξιά τους, το παγωμένο νερό κυλά αβίαστα προς τον κάμπο, κρατά μέσα του τα μεγάλα μυστικά της φύσης.

Φθάσανε στην ξύλινη  μικρή γέφυρα που  ξεχωρίζει , με πολύ χιόνι , ξεχασμένη  και μόνη της τους καρτερεί να ξαποστάσουν  από την συνεχή ανάβαση.

Βαθιές  ανάσες  καθαρού αέρα, τώρα το δάσος  αραιώνει, οδοιπορούν  σε γυμνό τοπίο, το χιονισμένο μονοπάτι τους δυσκολεύει.

 Οδοιπορούν  σε  βουνοπλαγιές  με πυκνή χαμηλή  βλάστηση το φρέσκο χιόνι και το μικρορέμα τους νοτίζει γάμπες και γόνατα.

Η  τελευταία κορυφογραμμή δεσπόζει μπροστά τους  αγέρωχη, χιονισμένη . Πρέπει να την προσπεράσουν  και να την διαβούν για να βρεθούν στην κορυφή,  το πιο δύσκολο σημείο της ανάβασης.

Ο  αέρας  λυσσομανά το κρύο τους περονιάζει τα κόκαλα  ορειβατούν στην κορυφογραμμή  τώρα η μουσική του αέρα τους  μαστιγώνει το πρόσωπο, φοράνε γάντια και σκούφους,   το τσουχτερό κρύο  και ο δυνατός αέρας  κάνουν την ορειβασία αδύνατη να προχωρήσουν , όμως  απτόητοι συνεχίζουν για την κορυφή.

Σε λίγο το τριγωνικό της κορυφής τους καλωσορίζει τυλιγμένο σε αδιαπέραστη ομίχλη.

Από εδώ ψηλά όλα μοιάζουν μαγικά. Κάτω χαμηλά το κράτος των Σκοπίων και γύρω τους οι άλλες βουνοκορφές.

Oκαιρός μόλις που τους επιτρέπει να χαρούν την θέα , από αυτό το φυσικό μπαλκόνι είναι μοναδική.

 Όλη η Πελαγονία χωράει στο οπτικό τους πεδίο, χώρα του ελληνικού φύλου των Πελαγόνων, πριν υποταχθούν στο Μακεδονικό Βασίλειο τελούσαν υπό την κυριαρχία των Λυγκηστών.

Επιστροφή…………

Μονοπάτι ταραχώδη, συναρπαστική, παρατεταμένη και κοπιαστική κατάβαση λόγω του χιονιού, στην βουνοπλαγιά που ορειβατούν..

Πλησιάζουν στον οικισμό, μυρωδιές από ψητά στα κάρβουνα τους γαργαλούν τη μύτη.

Το χωριό γεμάτο από επισκέπτες.

Φθάσανε στα αυτοκίνητα. 

Πήραν το δρόμο της επιστροφής, το αίσθημα μιας ακόμη πετυχημένης ορειβασίας μιας ακόμη  χιονισμένης περιπλάνησης στις κορυφογραμμές του Βόρρα  πήρε  τέλος  με επιτυχία.

Για τους Ορειβάτες Βέροιας

Τσιαμούρας Νικόλαος